- Như vậy người ta có thể nói rằng chỉ có praxis, vì hoàn hảo, nên là hiển thể, còn
hành vi dang dở của poièsis, là chuyển động.
SIÊU HÌNH HỌC
Tiềm thể không phải chỉ chủ động
Trong quyển 8 của bộ Siêu hình học, Aristote nghiên cứu ý niệm tiềm thể, năm
chương đầu được dành cho việc khảo chứng ý nghĩa đầu tiên của tiềm thể, nó là
khả năng hay sức mạnh tạo ra một chuyển động. Trong ý nghĩa này Aristote nói
đến tiềm thể chủ động (puissance active). Trong chương 6 mà chúng tôi giới thiệu
ở đây, tác giả sẽ nghiên cứu tiềm thể trong tương quan với hiển thể và dần dần
khám phá ý nghĩa của tiềm thể thụ động (puissance passive), để gián tiếp làm
xuất hiện khái niệm hiển thể.
Chúng ta vừa khảo sát tiềm thể gọi là theo chuyển động (1). Hãy nói về hiển thể,
hãy định nghĩa hiển thể là gì và nó là loại sự vật gì. Sự phân tích này sẽ cho phép
chúng ta vừa cùng lúc chứng tỏ rõ ràng rằng có tiềm lực (puissant) không chỉ có
nghĩa là cái gì có đặc tính tự nhiên làm chuyển động một vật khác (2) hoặc được
chuyển động bởi một vật khác (3), dầu là chuyển động hiểu theo nghĩa tổng quát,
hay là chuyển động đặc thù nào đấy, mà nó còn biểu thị một ý nghĩa khác.
ARISTOTE, Siêu hình học
1. Tiềm thể chủ động.
2. Định nghĩa của tiềm thể chủ động.
3. Tiềm thể thụ động.
Hiển thể và chuyển động
Mọi chuyển động là sự thực hiện của một tiềm thể hay bước chuyển từ tiềm thể
sang hiển thể. Cũng thế bản thể tự nhiên và sinh động tự thân vận động khi nó trở
thành cái gì mà nó phải trở thành. Và động tác khiến cho tiềm thể chuyển sang
hiển thể, chẳng phải cái gì khác hơn là chính chuyển động.
