lúc đó nó chiêm ngưỡng những đối tượng đẹp và khả mộ nhưng nó vẫn chưa có
cái mà nó tìm kiếm; điều đó cũng giống như khi người ta đối diện một khuôn mặt
đẹp thì có đẹp đấy, nhưng lại không làm người ta xúc động, bởi vì đẹp mà lại
không có duyên! Đó là lý do tại sao, ngay cả nơi cõi trần này, phải nói rằng vẻ
đẹp ít hệ tại nơi tính cân đối hơn là trong vẻ rỡ ràng toả sáng từ tính cân đối đó,
và chính vẻ rỡ ràng đó khiến cho một vật hay một người nào trở thành đáng yêu.
Thực vậy, tại sao trên một khuôn mặt vẻ đẹp lại rạng rỡ trong khi mà khuôn mặt
chết chỉ còn giữ một dấu vết, cả trước khi những kích thước của nó biến mất vì da
thịt bị hủy hoại? Những pho tượng đẹp nhất là những pho tượng sinh động nhất,
ngay dầu những pho tượng khác có kích thước chính xác hơn; và một người xấu
nhưng là người thực sống động thì vẫn đẹp hơn pho tượng của một người đẹp (4).
Đó là bởi vì người thực thì đáng mong muốn hơn; nhưng nó đáng mong muốn
hơn, bởi vì nó có một linh hồn; nó có một linh hồn bởi vì nó có nhiều hơn mô thể
của điều thiện; nó có điều đó nhiếu hơn bởi vì ánh sáng của điều thiện đã làm
sáng lấp lánh những màu sắc của nó (5); như thế nó thức giấc, nó trở nên nhẹ
nhàng và làm cho cơ thể mà nó có trở nên nhẹ nhàng, bằng cách cho nó tất cả
lòng tốt và sự tỉnh thức mà nó có khả năng…
… Cái đẹp chủ yếu là ở thị giác, nhưng chúng ta cũng thấy nó trong những gì
chúng ta nghe, kết hợp với các ca từ và cả trong âm nhạc, và trong mọi thứ âm
nhạc (chứ không chỉ trong các bài hát); vì các âm giọng và nhịp điệu thì hẳn là
đẹp; và đối với những ai đang vươn lên khỏi tri giác cảm giác thì các cách sống,
hành động, tính tình và hoạt động tri thức đều là đẹp, và có cái đẹp của nhân đức.
Nếu có cái đẹp nào có trước những thứ trên đây, thì khảo luận này sẽ làm nó lộ ra.
Vậy thì, cái gì làm chúng ta hình dung được rằng các vật thể đẹp và cuốn hút
chúng ta nghe âm thanh vì vẻ đẹp của âm thanh? Và làm sao tất cả những sự lệ
thuộc linh hồn đều đẹp? Có phải tất cả chúng đều được làm cho đẹp bởi cùng một
cái đẹp hay có những cái đẹp khác nhau nơi các vật khác nhau? Và các cái đẹp đó
là gì, hay cái đẹp đó là gì? Một số sự vật, các vật thể chẳng hạn, không đẹp tự bản
chất của chúng, nhưng nhờ do sự tham dự, một số khác là những cái đẹp tự tại, vì
vậy hiện hữu như những vật thể là một chuyện, nhưng vật thể đẹp lại là một
chuyện khác. Vậy thì nguyên tắc hiện diện này trong các vật thể là gì? Chúng ta
phải xét vấn đề này trước tiên. Cái gì lôi cuốn người ta nhìn một vật, và cái gì kéo
người ta về vật ấy và cảm thấy vui khi nhìn? Nếu tìm ra điều này, có lẽ chúng ta
