nào đó, thì không chỉ hiện hữu trong trí khôn mà thôi? Vì nếu nó chỉ hiện hữu
trong trí khôn mà thôi, nó là "cái - mà - người - ta - có - thể - nghĩ - được - một -
cái - gì - lớn - hơn", là điều vô lý.
Hơn nữa, rõ ràng là cùng một cách như thế người ta có thể nghĩ và hiểu về cái
không thể hiện hữu. Và người nghĩ về cái này thì nghĩ về một cái gì lớn hơn
người nghĩ về một cái không thể hiện hữu. Vì vậy, khi một người nghĩ về "cái -
mà - người - ta - không - thể - nghĩ - được - một - cái - gì - lớn - hơn", nếu người
ấy nghĩ về cái không thể hiện hữu, người ấy không nghĩ về "cái - mà - người - ta -
không - thể - nghĩ - được - một - cái - gì - lớn - hơn". Vậy mà cùng một vật không
thể vừa được nghĩ vừa đồng thời không được nghĩ. Vì lý do này, người nghĩ về
"cái - mà - người - ta - không - thể - nghĩ - được - một - cái - gì - lớn - hơn"
không thể nghĩ về cái không thể hiện hữu nhưng về cái không thể không hiện
hữu. Do đó cái mà họ nghĩ tất yếu hiện hữu, vì cái gì không thể hiện hữu thì
không phải cái mà họ nghĩ về.
Gaunilon.- Người ta kể rằng trên đại dương có một hòn đảo nào đó mà vì người
ta khó có thể (hay đúng hơn không có thể) tìm ra cái không hiện hữu, nên một số
người đã gọi nó là "Đảo Mất Tích". Và truyện kể tiếp rằng hòn đảo này vô cùng
trù phú và đầy cảnh thần tiên, thậm chí còn hơn cả Đảo Hạnh Phúc, và vì không
có ai làm chủ hay có người nào sống trên đó, nó trù phú và đầy của cải châu báu
hơn bất cứ hòn đảo nào trên trái đất. Vậy, nếu có ai bảo tôi rằng nó giống như thế,
tôi sẽ dễ dàng hiểu điều họ nói, vì không có gì khó hiểu trong đó. Nhưng nếu họ
tiếp tục nói, như một hậu quả lô-gích của điều này: Bạn không nghi ngờ rằng hòn
đảo này, vốn tốt hơn mọi hòn đảo khác, hiện hữu thực sự trong thực tế, cũng như
bạn không thể nghi ngờ rằng nó ở trong trí khôn bạn; và vì hiện hữu trong thực tế
thì tốt hơn chỉ hiện hữu trong trí khôn, nên bắt buộc nó phải hiện hữu trong thực
tế. Vì nếu nó không hiện hữu trong thực tế, thì bất cứ hòn đảo nào khác hiện hữu
trong thực tế cũng sẽ tốt hơn nó, vì thế hòn đảo này, như bạn quan niệm là tốt hơn
mọi hòn đảo khác, sẽ không còn là tốt nhất nữa. Nên, chẳng hạn, có ai muốn
thuyết phục tôi rằng hòn đảo này thực sự hiện hữu không chút nghi ngờ, thì tôi
hoặc phải nghĩ rằng anh ta nói đùa, hoặc tôi sẽ thấy khó xác định giữa chúng ta ai
điên khùng hơn ai - tôi, nếu tôi đồng ý với anh ta, hay anh ta, nếu anh ta nghĩ
rằng mình đã chứng minh sự hiện hữu của hòn đảo này một cách chắc chắn, trừ
khi anh ta trước tiên đã thuyết phục được tôi bằng chính sự hiện hữu của nó hiện
