là họ nghĩ về cái không thể nghĩ. Vì vậy "cái - mà - người - ta - không - thể - nghĩ
- được - một - cái - gì - lớn - hơn" không thể nghĩ không tồn tại.
Gaunilon.- Nhưng khi nói rằng hữu thể tối cao này không thể nghĩ là không hiện
hữu, có lẽ tốt hơn nên nói rằng nó không thể được hiểu như là không hiện hữu
hay thậm chí không thể không hiện hữu. Vì, nói đúng ra, các vật không có thật thì
không thể hiểu được, mặc dù chắc chắn chúng có thể được nghĩ đến cùng một
cách giống như kẻ khờ dại nghĩ rằng Thiên Chúa không hiện hữu. Tôi biết hoàn
toàn chắc chắn rằng tôi hiện hữu, nhưng tôi đồng thời cũng biết rằng tôi có thể
không hiện hữu. Và tôi hiểu không chút nghi ngờ gì rằng cái mà hiện hữu ở mức
cao nhất, đó là Thiên Chúa, thì vừa hiện hữu vừa không thể không hiện hữu.
Nhưng tôi không biết liệu tôi có nghĩ về chính mình như là không hiện hữu trong
khi tôi biết tuyệt đối chắc chắn rằng tôi hiện hữu; nhưng nếu tôi có thể trong việc
này, tại sao tôi không có thể [cũng làm như thế] về bất cứ cái gì khác mà tôi biết
một cách chắc chắn? Nhưng nếu tôi không có thể, điều này sẽ không phải là nét
đặc trưng của Thiên Chúa [nghĩa là, khiến cho Ngài không thể được nghĩ là
không hiện hữu].
Anselme.- Hơn nữa, ông nói khi người ta nói rằng thực tại tuyệt đối này không
thể được nghĩ là không hiện hữu, có lẽ tốt hơn nên nói rằng nó không thể được
hiểu là không tồn tại hay thậm chí không thể không hiện hữu. Tuy nhiên, đúng
hơn nên nói rằng nó không thể nghĩ được. Vì nếu tôi đã nói rằng cái chúng ta
đang nói tới không thể được hiểu như là không hiện hữu, có lẽ bản thân ông
(người nói rằng chúng ta không thể hiểu - nếu dùng từ này theo nghĩa hẹp - các
vật không có thật) ông sẽ phản đối không có gì hiện hữu mà nó có thể hiểu được
như là không hiện hữu. Vì sẽ là sai [khi nói rằng] cái gì hiện hữu thì không hiện
hữu, cho nên không thể coi như là một nét đặc trưng của Thiên Chúa việc Ngài
không thể được hiểu như là không hiện hữu. Nhưng nếu bất cứ điều gì hiện hữu
một cách chắc chắn tuyệt đối mà có thể được hiểu như là không hiện hữu, thì
cũng thế, các vật khác mà hiện hữu một cách chắc chắn thì cũng có thể được hiểu
như là không hiện hữu. Nhưng nếu xét kỹ vấn đề, vấn nạn này không thể được
nêu lên liên quan tới [hạn từ] "tư tưởng". Vì cho dù không có vật gì hiện hữu mà
có thể được hiểu như là hiện hữu, nhưng mọi vật đều có thể được nghĩ như là
không hiện hữu, trừ cái gì hiện hữu ở mức độ cao nhất. Vì trên thực tế, tất cả
những cái gì (và chỉ có chúng) mà có một khởi đầu hay kết thúc hay được cấu tạo
