chứng minh trong đó không còn nghi ngờ, hệ tại ở chỗ thiết lập sự hiện hữu của
Thượng đế, nhất tính và phi nhục thể tính của Ngài bằng những phương pháp của
các triết gia, đặt cơ sở trên tính vĩnh cửu của thế giới. Đấy không phải vì tôi tin
vào tính vĩnh cửu của thế giới hay là vì tôi nhượng bộ họ về mặt này; nhưng vì
rằng, qua phương pháp này, việc chứng minh trở thành chắc chắn và người ta đạt
được một xác tín hoàn toàn về ba sự kiện này, đó là, rằng Thượng Đế hiện hữu,
rằng Ngài là một và Ngài là phi nhục thể. (b)
Như vậy, rõ ràng là những chứng lý về sự hiện hữu của Thượng đế, về nhất tính
và phi nhục thể tính của Ngài, ta phải đạt được những chứng lý đó duy nhất qua
giả thuyết về tính vĩnh cửu của thế giới; và chỉ như thế mà cách chứng minh mới
hoàn hảo, bất kể là, thực ra, thế giới là vĩnh hằng hay thụ tạo.
Maimonide, Hướng dẫn những kẻ hoang mang.
a. Luận đề về sự sáng tạo thế giới không thể được coi như giả thuyết dùng làm
khởi điểm cho một chứng minh về sự hiện hữu của Thượng đế, bởi vì người ta
không thể quyết chứng (prouver démonstrativement) rằng thế giới được tạo ra.
Còn luận đề về tính vĩnh cửu của thế giới; trái lại, có thể dùng làm giả thuyết bởi
vì người ta không thể quyết chứng rằng thế giới không vĩnh hằng.
b. Chiến lược này đã nhận được nhiều cách kiến giải khác nhau. Đối với triết gia
Do Thái Mọse de Narbonne (1300 - 1362) Maimonide gia nhập vào luận đề về
tính vĩnh cửu của thế giới và chỉ kiêng dè không rao giảng luận đề đó theo cách
công truyền ngõ hầu không phá hủy những nền tảng của tôn giáo đại chúng. Hình
như các triết gia Latinh chịu ảnh hưởng Averroès như Siger de Brabant, Boèce de
Dacie, thay vì chủ trưởng một thứ "chân lý hai mặt" (double vérité), lại chỉ ứng
dụng hướng đi triết lý của Maimonide trong khung cảnh đại học Cơ đốc giáo, bởi
vì họ kỳ vọng vừa chứng minh sự hiện hữu của một Thượng đế "Đệ nhất Động
cơ" (sáng tạo ex nihilo - từ hư vô) trong khi vẫn bảo lưu luận đề về tính mới mẻ
của thế giới (sáng tạo de novo - làm mới).
