Điều đó sẽ càng hiển nhiên hơn nếu ta giản quy cái tối đa và cái tối thiểu vào
lượng tính mà thôi.
Số lượng tối đa thì lớn đến tối đa; số lượng tối thiểu thì nhỏ đến tối thiểu.
Bây giờ chúng ta hãy xem xét cái tối đa và cái tối thiểu tách rời khỏi lượng tính,
nghĩa là dùng trí tuệ cách ly chúng khỏi lớn và nhỏ. Chúng ta thấy, một cách hiển
nhiên rằng cái tối đa trùng hợp với cái tối thiểu. Thật vậy, cái tối đa là cực cấp,
cái tối thiểu cũng là cực cấp, và cả hai là như thế đúng cùng một cách.
Hậu quả của điều đó là, lượng tính tuyệt đối thì không tối đa cũng không tối
thiểu, bởi vì - trên cách thức của sự trùng hợp - cái tối thiểu, nơi sự trùng hợp, là
cái tối đa.
Ngoài ra, chỉ có thể có đối kháng giữa những sự vật chúng chấp nhận cái hơn và
cái kém và trên một cách thức khác. Đấy không thể là trường hợp đối với cái tối
đa tuyệt đối, bởi vì nó ở trên mọi đối kháng. Và nó là như thế bởi vì cái tối đa
hàm chứa tuyệt đối và ở hiển thể tất cả những gì có thể hiện hữu và ở mức này nó
không còn có bất kỳ hình thức đối kháng nào khiến chính ở nơi nó cái tối thiểu
trùng hợp với cái tối đa. Do vậy, cái tối đa tuyệt đối thì ở bên trên mọi khẳng định
và cũng thế, ở bên trên mọi phủ định (a). Tất cả những gì mà chúng ta quan niệm
nó là thì nói nó là cái đó cũng chẳng hề đúng hơn khi nói nó không là cái đó. Tất
cả những gì mà chúng ta quan niệm nó không là, thì nói nó không là cái đó cũng
chẳng hề đúng hơn khi nói nó là cái đó (1).
Như thế, nó chỉ là vật nào đó khi là tất cả mọi vật, nhưng nó chỉ là tất cả mọi vật
khi không là cái nào trong số đó, và nó chỉ là cái tối đa của cái này hay của cái
kia khi cũng là cái tối thiểu của cái đó. Như vậy, điều đó tuyệt đối cũng như nói
rằng "Thiên Chúa, vốn là tối đa tính tuyệt đối, cũng là ánh sáng" và rằng "Thiên
Chúa, vốn là cái tối đa của ánh sáng, cũng là cái tối thiểu của ánh sáng". Ngoài ra,
tối đa tính tuyệt đối sẽ không hàm chứa ở hiển thể toàn bộ những khả hữu nếu nó
không là vô hạn, vừa là giới hạn của mọi vật vừa không bị giới hạn bởi vật nào
(b).
Điều vừa mới được phát biểu vượt qua mọi hiểu biết. Thực vậy, người ta không
thể tổng hợp những điều mâu thuẫn thành nguyên lý của chúng bằng con đường
