học (démonologues). Bị buộc phải chạy trốn khỏi Bruxelles, cuối cùng ông được
đức tổng giám mục ở Cologne cứu nạn. Là người bênh vực cho những nhân vật bị
kết tội phù thủy, ông du hành khắp nước Ý và sống những ngày cuối cuộc đời ở
Lyon. Ông cũng là tác giả một cuốn khảo luận (bằng tiếng Latinh) Về sự cao quý
và ưu việt của phái nữ, ấn hành năm 1529 với lời đề tặng hoàng đế Charles-
Quint, trong đó trộn lẫn những suy tư rất thành thực và ngay cả rất cách mạng với
những sáo ngữ và những nghịch lý. Trong thiên khảo luận về tính bất trắc và tính
phù phiếm của các nhà khoa học (1530) vừa là một bộ bách khoa thư thu nhỏ,
vừa là một tập văn phúng thích, ông công kích cả khoa học lẫn các định chế, kể ra
một cách hóm hỉnh những tà thuyết và những cuộc luận chiến thần học, những
mâu thuẫn giữa các nhà thông thái (nhất là giữa các sử gia), tính mong manh của
mọi phỏng đoán. Nhưng nhất là ông mưu đồ, với một sự thành công đáng ngờ và
rất hiếm môn đệ, hoà giải giữa thần học tân thuyết Platon (Plotin, Jamblique,
Proclus), bí truyền thư Do Thái, và thần học tam vị nhất thể Cơ đốc giáo.
VỀ TÍNH BẤT TRẮC VÀ SỰ PHÙ PHIẾM CỦA CÁC KHOA HỌC
(De l’incertitude et de la vanité des sciences)
Quyển sách này, hoàn tất năm 1526, và xuất bản năm 1530, gồm 102 chương và
một kết luận. Đấy là một công trình của hoài nghi triệt để đối với tất cả mọi kiến
thức, hay là một sự chứng minh cho tính vô ích của kiến thức. Một số chương
liên quan đến các môn: ngữ pháp, tu từ, lô-gích, các chương khác bàn về số học,
âm nhạc, hình học, và thiên văn học.
Tính bất trắc và sự phù phiếm của toán học
Trong khi theo đuổi công trình hoài nghi triệt để đối với mọi tri thức và mọi môn
học mà người ta vẫn tin tưởng, Agrippa đi đến chỗ phản bác cả chân lý của toán
học. Thực tế, tác phẩm của ông tạo thành một loạt những nghịch lý, trong đó
không loại trừ tính luận chiến. Cách lập luận của ông, đặt cơ sở trên sự tiến hoá
và những cái gọi là mâu thuẫn của toán học cũng như trên sự quy chiếu về cứu rỗi
linh hồn, ngày nay không còn đứng vững được nữa.
Nhưng đã đến lúc chúng ta bàn về toán học: môn học này, các bạn biết đấy, vẫn
được coi là hiển nhiên nhất và chắc chắn nhất. Tuy nhiên, khi khảo sát kỹ, người
