ta dễ dàng nhận ra rằng nó chỉ là như thế trong ý nghĩ của quý vị tiến sỹ, những
kẻ có tài thuyết phục và thường dễ được người ta tin tưởng. Thế mà, quý vị đó,
với tất cả lòng tôn kính mà tôi vẫn dành cho họ, không hẳn là ít lầm lẫn trong tính
toán của họ. Đó là điều mà Abulmasar (1), một trong những người lính thiện
chiến của đạo quân thông thái kia, xác nhận với chúng ta, khi ông nói: "Người
thời cổ, và ngay cả nhiều thế kỷ sau Aristote, vẫn chưa có một tri thức đích thực
về toán học". Và vì rằng đối tượng của môn học này chủ yếu là hình cầu, hình
tròn, hình vuông, con số và chuyển động, người ta bắt buộc phải thừa nhận rằng
cả trong thiên nhiên lẫn trong nghệ thuật, không đâu người ta có thể tìm thấy một
cầu thể hay một vòng tròn hoàn hảo. Đúng là toán học chỉ tạo ra rất ít, nếu không
nói là không có, tà thuyết nào trong lòng Giáo hội; nhưng không vì thế mà ta
không phản bác chúng, vì, theo lời thánh Augustin (2), một trong những ngôn sứ
lỗi lạc nhất, thì môn học này chẳng giúp cho con nguời tiến thêm một bước nào
về hướng Thiên đàng.
HENRI CORNEILLE AGRIPPA,
1. Về tính bất trắc và phù phiếm của khoa học.
2. Nhà thông thái Ả Rập, ở thế kỷ thứ mười.
3. Triết gia vĩ đại và giáo phụ Latinh, sống giữa hai thế kỷ thứ tư và thứ năm của
Công nguyên.
TRIẾT HỌC HUYỀN BÍ (La Philosophie ocáculte)
Tác phẩm này được in ở Cologne năm 1533, gồm 3 quyển, biểu lộ một sự hiếu kỳ
vượt quá mức lý thuyết đối với những hiện tượng huyền bí, thuộc về "ma thuật tự
nhiên". Chịu ảnh hưởng mạnh mẽ bởi tân thuyết Platon ở Florence (đặc biệt là
của Ficin), tác giả tháo gỡ cho ma thuật cũ khỏi những ô nhiễm đã làm biến dạng
nó. Vậy nhưng ông vẫn không tránh khỏi việc bị kết tội phù thủy.
Vạn vật hữu linh (les vertus secrètes des choses)
"Ma thuật tự nhiên" là nghệ thuật vận dụng những đồng cảm tự nhiên, nhưng
không giản quy vào triết học thiên nhiên (như nơi Porta). Bằng thuộc ngữ rất
