tiếng, dưới những hình dạng phong phú chẳng khác nào những hình tượng mà
người ta thường quan sát thấy nơi những đám mây, ôi kì diệu mây trời với vô vàn
ảo tượng biến đổi không ngừng *…
Thường hơn so với mọi dấu hiệu khác là một vì sao mà tôi thấy khá thường
xuyên ở Pavie (1) đã rơi xuống rất gần tôi. Nhưng có những vì sao chúng giống ở
mọi điểm với những dấu hiệu ở yên trong bầu trời, sáng chói rực rỡ, thật tròn, lúc
đầu di chuyển theo mọi hướng, rồi phần lớn, sa xuống dần từ độ cao của những
dấu hiệu này. Sau những vì sao đó, là ngọn nến (2) rất thường xuất hiện ở trên
biển, khi những con tàu sắp làm mồi cho bão tố, trong khi mà những ngọn đuốc
xuất hiện trên bầu trời. Thường xuyên tất cả những tia chớp mà người ta có thể
quan sát ở nước Ý vào những buổi chiều mùa hè, cả trăm lần chỉ trong một ngày:
nhưng đó không phải là những ngọn lửa mà chỉ là những tia chớp dữ dội sáng rực
trên nền trời. Nhưng cũng có những sự khác biệt, trước tiên tương đối với thời
gian: thực vậy, những dấu hiệu xuất hiện ban ngày thì kì diệu hơn những dấu hiệu
ban đêm chẳng hạn như những khi ngọn đuốc cháy rừng rực ngay giữa buổi trưa.
Hoặc là những dấu hiệu hiếm hoi hơn, dầu như thế nào, cũng đáng ngạc nhiên
hơn, và trong mọi trường hợp, chúng càng đáng ngạc nhiên thì càng gây kinh
hoàng. Thực vậy, tính hiếm hoi gây ngạc nhiên, và ngạc nhiên gây kinh hoàng.
Đàng khác, trong số những dấu hiệu này, nhiều nhất là những dấu hiệu ở trên cao
nhất, như những dấu hiệu người ta thấy trên trời, những dấu hiệu khác ở độ cao
kém hơn, như những dấu hiệu người ta quan sát nơi những đám mây, cuối cùng là
những dấu hiệu thật thấp, diễn ra ở chung quanh mặt đất, như những con dê hay
những ánh lửa ma trơi thường đi trước một con ngựa hay đôi khi theo sau nó
(song hiếm khi hơn).
Jérôme CARDAN, Về tính tạp dị của vạn vật.
* Về sự biến ảo của mây trời, nhà thơ Đỗ Phủ có câu: "Thiên thượng phù vân như
bạch y, tu du hốt biến vi sô cẩu" (Trên trời mây nổi như áo trắng, bỗng chốc lại
biến thành chó rơm). Thành ngữ "bức tranh vân cẩu" (mây chó) là nói lên ý đó
(Chú thích của P.Q.Đ)
1. Cardan đã lưu trú ở Pavie trong thời gian lâu
