2. Thường được gọi là ngọn lửa của thánh Elme
LEROY (1510-1577)
Nếu phải tóm tắt trong một câu sự nghiệp và nhân cách của Louis Le Roy (tự là
Regius), nhà nhân văn người Pháp này, bạn của thi sĩ Ronsard và những đại diện
chính của thi phái Pléiade, người ta sẽ nói rằng ông đã từng là giáo sư Hy ngữ ở
học viện Hoàng Giavà nhờ ông mà chúng ta có những bản dịch đầu tiên sang
tiếng Pháp những bản văn quan trọng của Platon, trong đó có các cuốn Phédon và
Cộng Hoà. Nhưng ông cũng còn là tác giả một tác phẩm thực sự của riêng ôngmà
ông đặt tên là Về sự thăng trầm và tính tạp dị của vạn vật trong vũ trụ (1575), một
triết lí thực sự về thiên nhiên đồng thời là một triết lí lịch sử. Platon đối với ông
có vẻ là một người hướng dẫn chắc chắn hơn Aristote nhiều, bởi Aristote "tự làm
mình trở thành tối tăm và mập mờ ở nhiều chỗ" khiến cho nhiều người so sánh
ông ta với con mực, một loài thuỷ sản, để thoát khỏi tay người đánh bắt, phóng ra
chất mực đen kịt để làm đục nước" - ông đã viết như thế trong bài văn Diễn từ về
triết học (Discours de la philosophie). Nhưng Platon không miễn trừ cho ông việc
viện đến Kinh Thánh vì chỉ có Kinh Thánh mới thiết lập được tín điều mà con
người cần để sống. Ông lợi dụng phần lập luận trong bản dịch quyển Phédon
"Khảo về sự bất tử của linh hồn" để bộc lộ lời tuyên xưng đức tin của mình.
VỀ SỰ THĂNG TRẦM VÀ TÍNH TẠP DỊ CỦA VẠN VẬT TRONG VŨ TRỤ.
(De la vicissitude et variété des choses en l’univers).
Tác phẩm này trình bày một triết học về thiên nhiên, mà sự thăng trầm của vạn
vật là dấu hiệu của một sự đoe doạ luôn đè năng lên nó. Nhưng không phải tất cả
đều nhuộm màu bi quan trong tác phẩmnày, bởi vì "tính tạp dị của vạn vật" hay
cuộc tranh dấu giữa những nguyên tố khác nhau tạo thành vũ trụ cũng cho phép
duy trì sự quân bình của nó. Một sự quân bình mong manh và không bền vững
nhưng nó mặc hàm một triết lí về lịch sử. Theo đó, mọi tiến bộ lại sinh ra một
thoài hoá, nhưng xét cho cùng vẫn có sự tốt lên hơn. Đó là một tầm nhìn về lịch
sử ít mang tính quan phòng, tuy nhiên vẫn không huỷ diệt hy vọng thấy một ngày
kia một lực siêu nhiên sẽ can thiệp theo cách quan phòng, có khả năng dựng lên
trở lại dòng tiến hoá của vạn vật. Con người cũng có thể can thiệp một cách hiệu
quả, vì con người là hoá công đích thực của chính mình.
