Mathesis (1): biết nói gì đây? Có những ngọn lửa nào và ánh sáng nào mà minh
trí thiêng liêng không hiển lộ ra tâm hồn chúng ta? Bằng con đường nào con
người có thể tiến gần hơn đến đời sống của những thần linh bất tử ngay trong
cuộc đời hạn hữu này? Chúng than vãn rằng con người, bị bó hẹp trong thân xác
của mình như trong một nhà tù được canh gác gắt gao (2), bị giam vào và bị
xiềng xích nơi mặt đất! Tri thức giải phóng hay đúng hơn nó khiến cho con người
còn lớn hơn toàn thể trái đất này đến độ nó nhìn toàn thể trái đất với đôi mắt còn
lớn hơn trái đất rất nhiều! Chúng ta than trách rằng con người bị mù đi vì những
bóng tối lạ lùng của thân xác mình! Tri thức đặt con người trong ánh sáng này,
khiến cho kẻ nào chỉ thoáng nhận ra mình cách ly với những vật khác, cũng phân
biệt được bằng sự đo lường qua những con số cơ man nào những hiện hữu mông
lung! Chúng ta than trách rằng con người bị đảo lộn một cách thảm thương bởi
những đam mê rồ dại ngông cuồng! Tri thức làm nẩy sinh bình an trong tâm hồn,
và làm dịu êm những chuyển động bất hoà bằng hoà điệu êm ái, bằng quyền năng
của lí trí. Chúng ta thấy thương hại cho con người bị ném ra khỏi cửa thiên
đường, rơi xuống những miền tối tăm, xa xăm của thế giới, lưu đày khỏi quê nhà
thân thiết của mình! Tri thức mang nó trở lại miền đất hưông hoả của tổ tiên và
trong thiên quốc… Giờ đây, chân lí sẽ được tìm kiếm mà không cần một dấu hiệu
nào, không cần một lập luận nào. Tri thức sẽ hùng hồn khuyên chúng ta đối diện
nó, nó sẽ đưa chúng ta về chính đạo khi chúng ta lạc lối, kêu gọi chúng ta, sắp
xếp cho chúng ta, làm cho chúng ta an tâm hơn bất kì ai có thể làm.
RAMUS, trong phương pháp và biện chứng trong tác phẩm
của La Ramée của Nelly Bruyère.
1. Từ Hy Lạp có nghĩa Tri thức / Khoa học
2. Ẩn dụ truyền thống.
SANCHEZ (1550-1623)
Thường được coi là người Tây Ban Nha - nhưng cũng có người lại cho rằng ông
là dân Bồ Đào Nha, vì nơi sinh của ông không ai biết chắc -, chàng trai Francisco
Sanchez cùng với bố mẹ đến thành phố Bordeaux của Pháp vào năm 1562. Có rất
nhiều cơ may là chàng ta có dây mơ rễ má với văn hào Montaigne vì thân mẫu
