Tính đơn giản nghĩa là chỉ có một, không ẩn ý, không mưu toan - Đó là sự vô tội
không gì làm vẫn đục. Nói tri thức là nói sự nhị bội thành chủ thể năng tri và đối
tượng sở tri (Qui dit connaissance dit dédoublement en un sujet connaissant et un
objet connu). Tri thức là chị em với tính ma mãnh, ở đây được gọi là tính phô
trương phách lối hay tính hư nguỵ.
SOFIA - Tính đơn giản giống như thần tính ở chỗ nó không thể thêm cái gì vào
hữu thể riêng của mình bằng sự khoe khoang, cũng không thể giảm bớt bằng sự
che dấu. Điều đó đến từ chỗ nó không có khái niệm về chính mình. Cái gì tuyệt
đối đơn giản thì không thể tự ý thức nếu không tìm cách khác biệt với chính
mình, bởi vì hữu thể nào có cảm thức rất rõ về hiện hữu của mình và tự quan sát
mình thì, một cách nào đó, tự đa bội, hay nói đúng hơn, tự nhị bội; hữu thể đó trở
thành vừa là đối tượng vừa là chủ thể - đối tượng sở tri và chủ thể năng tri - hoạt
động trí tuệ ôm trọn trong nhất tính của nó nhiều yếu tố. Đối với trí tuệ vốn đơn
giản này, không nên gán cho nó một tự thức đúng nghĩa, như thể là, bằng phương
tiện của một hoạt động phản tư, nó tự phân biệt nơi mình một chủ thể năng minh
và một đối tượng khả niệm. Bởi vì đây là vấn đề của Ánh sáng trong tính đơn
giản tuyệt đối và toàn diện của nó, nên từ ngũ ý thức ở đây chỉ có thể có một ý
nghĩa phủ định: nghĩa là nó không thể mãi là một huyền nhiệm cho chính mình.
Như vậy là trong tính cách nó không thể tự biệt, nó không tự phản tư về hữu thể
của mình, tính đơn giản rõ ràng cho thấy rất nhiều điểm tương tự với thần tính.
Trái lại, tính phô trương kiêu ngạo càng cách xa thần tính bao xa như người ta có
thể tưởng tượng!
Giordano BRUNO, Khu trừ con thú kiêu thắng.
BÀN VỀ VÔ HẠN, VŨ TRỤ VÀ THẾ GIỚI
Trong tác phẩm này Bruno muốn chứng minh tính vô biên của vũ trụ, phi bác
luận điểm coi thế giới như hữu hạn và độc lập, để sau đó khai triển triết lí riêng
của ông về thiên nhiên và thâm cứu hệ thống Copernic, dưới đây là trích đoạn từ
Đối thoại Thứ năm của tác phẩm này.
Những người tham dự vào cuộc đối thoại là Elpino, Fracastoro, Filotheo, Burchio
và Albertino. Albertino vừa bước vào và nói trước.
