đó ở đây không được quan sát, thì ở nơi khác lại được coi là thuộc về vạn quốc
công pháp.
Francisco SUAREZ, Về pháp quyền.
1. Isodore de Séville, giám mục và nhà thông thái bách khoa (thế kỉ thứ sáu - thứ
bảy CN)
MONTAIGNE (1533 - 1592)
Chàng trai Michel sinh ra ở lâu đài de Montaigne, vùng Périgord, trong một gia
đình quý tộc mới vài đời (được phong từ 1477). Được chính thân phụ chàng,
Pierre Eyquem dạy dỗ theo lề lối phóng khoáng, chàng trai trẻ dùng ngôn ngữ
Latinh làm tiếng mẹ đẻ. Khoảng 1540 chàng vào học viện Guyenne ở Bordeaux -
danh tiếng nhất ở vùng đông nam nước Pháp - tuy vậy chàng lại than phiền tính
sư phạm khô khan vô bổ ở nơi đó, trong khi vẫn đánh giá cao những ông thầy
nhân văn của trường như Buchanan, một giáo sư người Ê-cốt.
Sau những năm học luật vững vàng, năm 1554 ông thành cố vấn ở Bổ thuế viện
tỉnh Périgueux, rồi năm 1557 vào nghị viện hàng tỉnh ở Bordeaux. Ở đó, ông kết
giao với Étienne de la Boétie, người trở thành tri âm tri kỷ của ông mà cái chết
sớm vào năm 1563 khiến cho ông đau khổ tột cùng.
Tác phẩm duy nhất (unique) của Montaigne - trong mọi ý nghĩa của từ này, mà
ông đặt tên là Những tiểu luận (Essais) trước tiên là sự tiếp nối bằng chữ viết
những đối thoại mà ông từng trao đổi với người bạn thân thiết nhất đời, như một
thứ đài tưởng niệm văn học. Cái chết của thân phụ ông, vào năm 1568, trước lúc
phát hành tác phẩm đầu tiên của ông một thời gian ngắn - bản dịch cuốn Thần
học tự nhiên của Raymond Sebond, nhà thần học xứ Catalane vào thế kỷ mười
lăm - là cú sốc lớn thứ hai, thôi thúc ông viết tiếp bộ Essais.
Sau khi từ nhiệm chức cố vấn vào năm 1570, Montaigne bắt đầu biên soạn bộ
Essais và lo việc xuất bản những tác phẩm của người bạn đã mất, Étienne de la
Boétie. Vào thời kỳ này, ông đọc nhiều tác phẩm của triết gia khắc kỷ Sénèque,
của Platon và của sử gia Plutarque.
