hướng dẫn tinh thần, nhưng phải hơn bảy mươi năm sau - 1701 - quyển sách mới
được ra mắt người đọc.
Để tìm được một cõi cô tịch cần thiết cho việc làm của trí tuệ và để tĩnh tâm suy
tư, vào cuối năm 1628 - và trong suốt hai mươi năm - trừ một vài cuộc lưu trú
ngắn ở Pháp, Descartes sống và làm việc ở Hà Lan. Chính tại xứ sở này mà ông
thực hiện dự án viết bộ triết học về thiên nhiên, quyển Khái luận về Thế giới, vẫn
còn nằm yên trong đống giấy tờ bản thảo của ông khi ông nghe tin Galilée bị kết
án vì dám chủ trương thuyết chuyển động của trái đất (1633). Trở nên đa nghi và
cẩn trọng, tuy vậy Descartes vẫn xuất bản, vào năm 1637 - một niên đại đáng nhớ
- ba tiểu luận, Quang học, Nhũng thiên thạch và quyển Hình học, ba quyển này
được mở đầu bằng một chương dẫn luận chung, khá dài, là phương pháp luận, tất
cả đều được viết bằng tiếng Pháp.
Một dự án khác, được thực hiện năm 1641, việc xuất bản bằng tiếng Latinh bộ
Những suy niệm về triết học đệ nhất, được dịch sang tiếng Pháp vào năm 1647
bởi Công tước de Lunes: đó là một biến cố đáng ghi nhớ, bởi đó là một khởi đầu
mới của triết học, một cuộc cách mạng trí thức thực sự nó đã không lỡ dịp để gây
nên những tranh luận và phản biện, đặc biệt là của Hobbes, của Arnauld, của
Gassendi mà Descartes đều trả lời. Quyển Những nguyên lý của Triết học, xuất
bản bằng tiếng Latinh năm 1644, tập hợp trong một trình bày mới, cả siêu hình
học lẫn vật lý học.
Giao dịch thư tín là một phần quan trọng trong trước tác của Descartes, nhất là
với công chúa Elisabeth de Bohême, linh mục Mersenne, nhà vật lý học người Hà
Lan Huygens, đại sứ Pháp ở Stockholm, Chanut; những bức thư của ông, được
tập hợp và xuất bản năm 1657. Chỉ riêng phần thư tín này thôi cũng làm thành
một tác phẩm hạng nhất, vừa bởi vẻ đẹp văn chương và cả giá trị triết học. Những
trao đổi thư từ giữa Descartes và Elisabeth, bàn luận nhiều nhất về những vấn đề
sự hợp nhất giữa linh hồn và thân xác và đạo xử thế, đã thúc đẩy triết gia viết
quyển khái luận Những thụ cảm của tâm hồn, xuất bản bằng tiếng Pháp năm
1649.
Hoàng hậu Christine xứ Thụy Điển, mà Descartes vẫn trao đổi thư từ, đã ân cần
khẩn khoản triệu mời ông về triều đình Thụy Điển; cuộc lưu trú ở Stockholm, bắt
