Đối với ý tưởng phổ quát của triết học kinh viện, Descartes theo thuyết duy danh:
Ông nói trong sách Nguyên lý:"Những số và ý tưởng phổ quát lệ thuộc tư tưởng
của ta". Nhưng ngoài ý tưởng phổ quát, lại có những "ý tưởng rõ ràng và phân
minh", chúng cho ta biết những "bản tính đơn"mà mọi sự đều gồm có, như trương
độ, biểu diện, chuyển động, trong thế giới thể chất, tư tưởng trong thế giới tinh
thần. Do đó Descartes lại gần thuyết duy thực.
Bây giờ ta sẽ phân biệt kỹ lưỡng các ý niệm ta có về những sự vật đơn với các ý
niệm gồm có chúng nó và xem ở cả hai thứ ở đâu có thể có sự sai lầm để mà
tránh, và những ý niệm nào có thể biết được một cách xác định, để chỉ lưu tâm về
chúng mà thôi.
Vậy ta nói rằng trước hết phải xem xét mọi sự vật riêng biệt, trong tương quan
với tri thức của ta một cách khác như khi ta nói đến chúng như hiện hữu thực sự.
Vì giả sử, ví dụ ta xem xét một vật có trong không gian và biểu diện, dĩ nhiên ta
phải nhận rằng: phía thực tế, nó là cái gì là một và đơn. Thực vậy, theo nghĩa ấy,
ta không thể nói nó là phức hợp do bản thể thể chất, trương độ và biểu diện, vì
những yếu tố ấy không bao giờ hiện hữu biệt lập với nhau. Nhưng đối với trí tuệ
ta, ta nói đó là một tổ hợp ba bản thể ấy, vì ta đã nhận thấy mỗi thứ riêng biệt,
trước tiên có thể phán đoán là chúng đều ở cả ba trong một vật thể mà thôi. Vì đó,
ở đây ta chỉ nói đến các sự vật như chúng được nhận thấy do trí tuệ ta, nên ta gọi
là đơn, những sự vật mà ta có một tri thức rõ rệt và phân minh đến nỗi tri thức
không thể phân chia chúng làm nhiều sự vật khác, được biết phân minh hơn: như
biểu diện, trương độ, chuyển động v.v… Còn các sự vật khác, ta quan niệm chúng
tất cả như gồm một cách nào những bản tính đơn…
Thứ hai ta nói rằng những sự vật gọi là đơn đối với trí tuệ ta, thì hoặc thuần tuý
trí thức, hay thuần tuý vật chất, hay là chung. Thuần tuý trí thức là những sự vật
được biết do trí tuệ nhờ một ánh sáng bẩm sinh và không cần trợ lực một hình
ảnh thể chất nào. Mà có một ít sự vật như thế, điều ấy chắc chắn, vì ta không thể
kết thành một ý tưởng thể chất nào để tượng trưng tri thức là gì, hoài nghi là gì,
dốt nát là gì, và cũng vậy, cái gì là hoạt động của ý chí mà ta có thể gọi được là ý
muốn, và các điều khác như thế, mà ta lại biết được một cách thiết thực và dễ
dàng đến nỗi chỉ cần có lý trí là đủ. Thuần tuý vật chất là những sự vật, mà ta biết
chỉ có thể ở những vật thể như biểu diện, trương độ, vận động v.v… Sau hết phải
