mật nhất mà tính thiếu kiên nhẫn thường thúc giục tinh thần hối hả lao vào, vẫn
còn là những điều vị tri. Kẻ nào không biết hướng dẫn lý trí, nghĩa là toan tính
tìm hiểu mà không theo phương pháp, thì không thực sự tìm kiếm và không đạt
đến được chân lý trong khoa học: đây chính là trọng tâm của quyển phương pháp
luận.
phương pháp thì phổ quát bởi nó là con đường dẫn dắt lý trí tìm hiểu mọi sự có
thể biết được bởi tinh thần con người, đó không phải là phương pháp của bất kỳ
một khoa học đặc thù nào, ngay cả của lô-gích học, hình học hay đại số, mặc dầu
một vài yếu tố phương pháp của chúng có thể được bảo lưu, chẳng hạn như luôn
luôn đi từ cái đã biết đến cái chưa biết, hay tìm kiếm giải pháp cho một vấn đề
mà không bao giờ chỉ dựa vào ngẫu hứng. Và để là phương pháp đi xa bao nhiêu
tùy ý trong tri thức, thì phương pháp đó phải, không chỉ gửi những quy tắc đến trí
tuệ, để nó hiểu chúng và biết cách ứng dụng chúng mà còn đề xuất chúng cho ý
chí để ý chí có quyết định dứt khoát là không bao giờ để lỡ việc áp dụng chúng
một cách hiệu quả.
Tại sao những quy tắc này lại chỉ gồm có bốn, Descartes cho ta những lý do; điều
chính yếu là chúng đủ để định nghĩa phương pháp: không nhận điều gì là đúng
khi nó không là như thế, luôn luôn giữ đúng trật tự cần thiết để diễn dịch những
cái này từ những cái kia.
Quy tắc đầu tiên là tính hiển nhiên (l’évidence), nghĩa là của chân lý - bởi vì chân
lý được nhìn thấy, nó không có dấu hiệu nào khác hơn là chính nó - quy tắc này
cũng là đầu tiên xét về phương pháp, bởi vì khoa học không có thể bắt đầu nếu
trước tiên không khước từ cái sai và cái hơi giống, nếu trước tiên không có quyết
tâm dứt khoát không ưng thuận cái gì mà trí tuệ chưa thấy rõ ràng và phân biệt,
cũng không chấp nhận những ý kiến được coi là đúng nhưng chỉ là do kế thừa,
kiểu xưa bày nay bắt chước.
Ba quy tắc kia nói rằng trật tự thuộc về tinh thần, không phải trong những sự vật
như chúng trình hiện; như vậy chính tinh thần hướng dẫn những tư tưởng theo
trật tự, sao cho chỉ còn lại trong tư tưởng những gì minh và biệt, hoặc là bằng
cách giản quy những khó khăn, chẳng hạn bản chất của từ lực, hay bản chất của
âm thanh, như là những điều không thể giải quyết, thành bao nhiêu những vấn đề
