điểm cao nhất mà tâm trí tầm thường của tôi cũng như đời sống ngắn ngủi của tôi
có thể cho phép đạt tới. Bởi vì tôi đã hái được những kết quả lớn lao của phương
pháp này đến nỗi, mặc dầu khi phán đoán về mình, tôi đã luôn cố gắng nghiêng
về phía nghi ngờ hơn là về phía tự tin, và mặc dầu nhìn vào những hành động và
những công cuộc của mọi người với con mắt một triết gia, tôi không nhìn thấy cái
gì là không có vẻ hão huyền và vô ích, thì tôi vẫn thấy vô cùng hài lòng về tiến
bộ mà tôi nghĩ là đã đạt được trong việc truy tầm chân lý, và tôi vẫn nuôi những
hoài bão lớn lao cho tương lai, đến nỗi nếu trong các công tác của những con
người xét như là người mà có một công tác nào đáng coi là chắc chắn tốt lành và
quan trọng, thì tôi dám tin rằng đó là công tác mà tôi đã lựa chọn.
Tuy nhiên có thể tôi sai lầm, và có thể tôi coi một chút đồng và thủy tinh là vàng
và kim cưông. Tôi biết chúng ta dễ sai lầm biết bao trong những điều liên can đến
chúng ta, và những phán đoán của bạn bè cũng đáng nghi ngờ biết bao khi họ ủng
hộ ta. Nhưng tôi sẽ rất sung sướng khi vạch cho thấy trong bài luận này đâu là
những con đường tôi đã theo và trình bày đời sống của tôi như một bức tranh, để
mỗi người có thể phán đoán về những điều đó, và để nhờ nghe biết dư luận chung
của người ta về những điều đó, chính tôi có thể lấy đó làm một phương tiện nữa
để học hỏi, thêm vào những phương tiện tôi đã quen dùng.
Như vậy ý định của tôi không phải là đem dạy ở đây cái phương pháp mà mỗi
người phải theo để hướng dẫn lý trí mình cho đúng, nhưng chỉ là để cho thấy tôi
đã gắng hướng dẫn lý trí của tôi như thế nào. Những ai lên mặt dạy đời chắc phải
tưởng rằng họ khôn khéo hơn những kẻ họ muốn dạy, và nếu họ sơ xuất một chút
thôi, họ cũng đáng trách về điều đó. Nhưng vì chỉ đưa bản văn này ra như một
câu chuyện, hay tùy ý quý vị, như một truyện biến ngôn, trong đó giữa một số
những gương mẫu mà người ta có thể theo, người ta còn thấy nhiều gương mẫu
khác người ta có lý do để không theo, nên tôi hy vọng nó sẽ hữu ích cho một số
người mà không có hại cho một ai, và mọi người sẽ thoả lòng về sự thẳng thắn
của tôi.
DESCARTES,
phương pháp luận, phần một, Bản dịch của Trần Thái Đỉnh.
