phương pháp luận, V, bản dịch của Trần Thái Đỉnh.
Thiên nhiên
Vật lý cơ giới
Cách tốt nhất để chẳng hiểu gì về thiên nhiên là tự cung tiến cho mình cảnh tượng
của thế giới, để ngưỡng mộ nó, sùng bái Nguyên nhân điều lý trên thế giới trong
vòng trật tự và nhìn thấy ở nơi mỗi sự vật đều có sự quan phòng của Thiên Chúa.
Người ta không thực hành tốt môn vật lý chừng nào mà người ta còn chưa coi vạn
vật như là đã hoàn tất, điều này giả thiết rằng chúng ta có thể biết Thiên Chúa đã
tạo ra chúng như thế nào và nhằm cứu cánh nào, trong từng chi tiết, và rằng, dựa
vào những điều răn dạy của Ngài, chúng ta giống như Ngài, thực sự là những
người chủ và sở hữu thiên nhiên.
Vậy mà, chúng ta không phải là tác giả những định luật của thiên nhiên, mà chính
Thiên Chúa, với sự bất biến và vô hạn, đã thiết lập chúng như là những định luật
thường hằng và phổ quát, cũng có giá trị cho các thế giới khác như là cho thế giới
của chúng ta, nếu như có thế giới nào khác. Tất cả những gì chúng ta có với một
sự chắc chắn hoàn toàn, đó là vật chất, nghĩa là trương độ, nó không hề có tư
tưởng hay tính ngẫu phát nào, nó chỉ là hình thể và chuyển động; một hằng số
chuyển động khuấy đảo vật chất; những định luật của thiên nhiên là những định
luật của chuyển động.
Không cần phải biết đích xác những nguyên nhân thực sự của một hiện tượng nào
đấy để có thể áp dụng kỹ thuật và những tiến bộ của vật lý học, bởi vì có thể có
nhiều nguyên nhân, cũng không cần phải coi sự giải thích mà chúng ta đưa ra về
một vật, là không được đụng đến, bởi vì chúng ta không biết có phải đúng là thiên
nhiên làm như thế không. Chúng ta là những người thợ thủ công, gần như thế,
chứ không phải thực sự là những người chủ và sở hữu thiên nhiên, mà tất cả hiểu
biết chỉ là biết tạo tác những gì phù hợp cho sự sử dụng của chúng, ta mà không
thể biết thực sự thế giới đã được tạo tác như thế nào.
Tuy nhiên để phủ chút bóng mờ vào những sự đó, và để được tự do nói lên những
điều tôi phán đoán mà không buộc phải theo hoặc chê những ý kiến thường được
các bậc thông thái chấp nhận, tôi đã quyết định để cho các ngài tranh luận với
