nhau về vũ trụ này, vì tôi sẽ chỉ nói về những gì có thể xảy ra trong một vũ trụ
mới, giả thử bây giờ ở một nơi nào đó trong các không gian giả tưởng. Thượng đế
sáng tạo nên khá đủ vật chất để cấu tạo nên vũ trụ mới đó, và Ngài khuấy động
các phần của vật chất đó nhiều cách khác nhau và không có thứ tự nào, để rồi do
đấy tạo thành một khối hỗn mang rất lộn xộn như các thi sỹ đã có thể tưởng
tượng, và sau đó Ngài không làm gì khác hơn là giúp sức cho thiên nhiên cách
thông thường, để thiên nhiên hoạt động theo những định luật mà Ngài đã ấn định.
Như vậy, trước hết tôi mô tả vật chất này và cố gắng biểu tượng nó như một cái gì
tôi nghĩ là rõ ràng và khả tri nhất, trừ những gì đã nói trước đây về Thượng đế và
linh hồn: vì tôi giả thiết rõ ràng trong nó không có cái gì là mô thể hay phẩm tính
như người ta tranh luận trong các học đường, và nói chung thì tôi giả thiếr rằng,
không có gì linh hồn ta biết được cách tự nhiên như thế, đến nỗi người ta không
có thể giả bộ không biết nó. Hơn nữa, tôi đã vạch cho thấy những định luật của
thiên nhiên là những định luật nào, và không đặt những lý luận của tôi trên nền
một nguyên lý nào khác ngoài những sự toàn hảo của Thượng đế, tôi sẽ chứng
minh tất cả những định luật mà người ta đã có thể ngờ, và cho thấy chúng như thế
bởi vì dầu Thượng đế có sáng tạo nên bao nhiêu vũ trụ đi nữa, thì không nơi một
vũ trụ nào mà các định luật đó không được tuân theo.
Sau đó tôi sẽ cho thấy, theo các định luật đó, phần lớn vật chất của khối hỗn mang
kia đã tự sắp xếp một cách nào đó để trở nên giống như các tầng trời của ta; một
phần của khối vật chất tạo nên trái đất, một phần khác cấu tạo nên các hành tinh
và các sao chổi, một phần khác cấu tạo nên mặt trời và các định tinh. Và ở đây,
bàn rộng về vấn đề ánh sáng nơi mặt trời và các định tinh là ánh sáng nào, và từ
đó nó tức khắc băng qua những không gian bao la của các tầng trời thế nào, nó
phản ánh từ các hành tinh và các sao chổi thế nào để tới trái đất. Trong đó, tôi
cũng đã nói thêm nhiều điều liên quan đến bản thể, vị trí, sự vận hành và các
phẩm tính khác của các tầng trời đó và các tinh tú đó, thành thử tôi nghĩ đã nói
khá đủ để người ta biết rằng không có gì nơi các tầng trời của các vũ trụ đó mà lại
không giống hoặc ít ra không có vẻ giống như các tầng trời của vũ trụ mà tôi mô
tả.
Sau đó, tôi đặc biệt nói về trái đất: mặc dầu tôi giả thiết rõ ràng Thượng đế không
đặt một trọng lực nào trong chất thể làm nên nó, tôi sẽ vạch cho thấy làm sao các
phần của nó vẫn quy về đúng trung tâm của nó; vì có nước và khí trời trên mặt
