2. Thật vậy, từ ngữ ấy được dùng từ năm 1602. Nó chỉ môn Đại số phổ quát, chứ
không phải là cách giải thích cơ học về vũ trụ.
3. Như danh từ Algèbre (Đại số) mà Descartes vừa mới nói đến, là mượn từ tiếng
Ả-rập.
Chúng ta có thể làm cho chúng ta trở thành những người chủ và sở hữu thiên
nhiên.
Nhưng thoạt khi tôi đã đạt được một số khái niệm tổng quát liên can đến khoa
Vật lý, và khi bắt đầu thí nghiệm chúng vào những vấn đề khác nhau, tôi đã thấy
chúng dẫn tới đâu và chúng khác với những nguyên lý mà người ta vẫn sử dụng
dường nào (1), thì tôi nghĩ rằng tôi không thể giấu chúng mà không phạm lỗi
nặng đối với luật buộc ta lo cho ích chung của mọi người. Bởi vì những khái
niệm đó cho thấy có thể dẫn tới những tri thức rất hữu ích cho cuộc đời, và thay
vào nền triết học thuần lý người ta vẫn giảng dạy trong các trường, chúng ta có
thể tìm ra một triết lý thực tiễn, nhờ đó, cùng với sự hiểu biết về lực và hành động
của lửa, của nước, của khí, của các tinh tú, của các tầng trời và của các vật bao
quanh ta, và hiểu biết các vật đó một cách phân minh như ta biết các kỹ thuật của
các nhà tiểu công nghệ, thì chúng ta sẽ có thể sử dụng chúng vào tất cả các công
dụng thích ứng, và nhân đó chúng ta sẽ làm cho mình trở thành những chủ nhân
và sở hữu chủ của thiên nhiên. Điều này không chỉ đáng ước ao vì nó giúp phát
minh vô vàn máy móc để người ta hưởng các hoa lợi của trái đất mà không vất
vả, và hưởng tất cả những tiện nghi ở đó, nhưng chính là để bảo trì sức khoẻ là
của quý nhất và là nền tảng tất cả các sự lành trên đời, bởi vì chính tâm trí (2)
cũng lệ thuộc rất nhiều vào tính khí và tình trạng các cơ quan của thân thể, đến
nỗi nếu có cách nào khả dĩ làm cho con người trở thành khôn ngoan hơn và linh
lợi hơn, thì tôi tưởng phải tìm cách đó nơi y học. Thực ra y học người ta thực
hành ngày nay gồm có rất ít điều có lợi đáng kể, nên mặc dầu tôi không có ý
khinh khoa y học này, tôi cũng chắc rằng không một ai, kể cả những người trong
nghề, mà không thú nhận rằng tất cả những gì người ta biết trong khoa đó phải kể
là không đối với những gì còn cần phải biết; và người ta sẽ có thể tránh được vô
vàn bệnh tật về thân thể cũng như về tâm linh, và còn có thể tránh được cả sự suy
yếu của tuổi già, nếu người ta biết khá đủ về những nguyên nhân của chúng và về
những phương dược mà thiên nhiên đã cho ta có sẵn.
