vật chất (a). Và cũng giống như những ai coi thực tại duy nhất của cơ hữu thể
(substrat) là cái từ đó mọi vật khác được sinh ra bởi hiệu ứng của những chuyển
đổi vật chất. Đặt cái hiếm (le rare) và cái đặc (le dense) như là những nguyên lý
của hiệu ứng mà vật chất thụ tạo, cũng theo cách giống như thế, Leucippe và
Démocrite chủ trương rằng những sự khác biệt là nguyên nhân của các vật khác.
Những sự khác nhau này, theo họ nói, thực ra gồm có ba: cấu hình, trật tự và vị
trí. Bởi vì những sự khác biệt của hữu thể được giản qui vào tiết điệu (rythme), sự
kết hợp (assemblage) và hình thái (modalité). Cái họ gọi là tiết điệu chính là cấu
hình, cái họ gọi là sự kết hợp chính là trật tự và cái họ gọi là hình thái chính là vị
trí. Như thế, chữ A khác với chữ N do cấu hình, AN khác NA do trật tự và I với
H do vị trí (b). Còn về việc tìm hiểu chuyển động đến từ đâu và nó nằm trong các
vật như thế nào, thì họ không nói đến, đó là bằng chứng họ cũng cẩu thả về điểm
này, giống như các bậc tiền bối của họ (c).
ARISTOTE, Siêu hình học
(1) Các nguyên lý và các nguyên nhân không có sự hiện hữu thường nghiệm
(existence empirique): đó chỉ là những cái khả niệm (intelligibles)
a. Chúng đại diện cho nguyên nhân vật chất, theo nghĩa mà Aristote gán cho cả từ
này, mà ta phải thêm vào đó nguyên nhân vận động hay tác thành, sẽ được tạo ra
bởi những sự khác nhau.
b. Mẫu tự Hy Lạp I (iota viết hoa với hai gạch ngang dài phía trên và phía dưới)
thì đồng dạng với H (êta viết hoa, giống chữ iota nằm)
c. Khiếm khuyết của hệ thống này, dưới mắt các triết gia Péripatéticiens (môn đồ
của Aristote) là đã không biết đến chuyển động đầu tiên. Về điểm này, các triết
gia phái Aristote phản bác lại rằng cái rỗng cũng đảm nhận chức năng nguyên
nhân vận động.
Các nguyên tử là những ý niệm có thể so sánh với những con số.
Mặc dầu các triết gia Abdère nói đến những nguyên sơ thế (corps primordiaux),
họ nghĩ rằng những nguyên tử, vì là những hữu thể khả niệm, nên là những ý
niệm.
