PLUTARQUE (Triết gia và sử gia Hy Lạp cuối thế kỷ thứ nhất)
Nhưng Démocrite nói gì, rằng có những chất thể với số lượng vô hạn gọi là
những nguyên tử, bởi vì chúng không thể bị phân chia (a), tuy vậy lại khác nhau
(b), không có phẩm chất nào, vô cảm (c), chuyển động, rải ra đó đây, trong chân
không vô tận, và khi chúng tiếp cận nhau, hoặc chúng kết hợp và giao thoa nhau,
rằng từ những kết hợp đó cái thì xuất hiện trước, cái khác lửa, cái khác cây cối,
các khác con người, và rằng tất cả là những nguyên tử mà ông ta cũng gọi là
những ý niệm và chẳng có cái gì khác: bởi vì không thể làm ra sự sinh sản từ cái
không hiện hữu, cũng vậy cái gì hiện hữu không thể trở thành không có gì: bởi vì
các nguyên tử thì rất kiên cố, chúng không thể thay đổi và hoán chuyển, cũng
không chịu đựng. Không thể làm màu sắc từ cái gì không màu sắc, hay bản tính
hoặc linh hồn từ cái gì không phẩm chất và vô cảm (e).
PLUTARQUE, Chống lại Colotès
a. Tính không thể chia cắt chính là đặc điểm của nguyên tử
b. Sự khác biệt là một nguyên nhân bổ sung
c. Tính vô cảm (l’impassibilité) phát sinh từ trường phái Éléate
d. Nhưng thể khả giác sẽ bị giản qui vào tình trạng những ngoại hình biểu kiến
(apparences).
e. Các nguyên tử hay những ý tưởng khả niệm thì không có những phẩm chất khả
giác: chúng chỉ biểu thị những khác biệt.
Tính nhân quả cơ học, tính tất yếu và ngẫu nhiên
Bởi vì sự sinh ra những tập hợp nguyên tử chỉ tuỳ thuộc vào hai nguyên lý: các
nguyên tử và chân không, thêm vào đó là phức tính của những sự khác biệt, tính
nhân quả cơ giới và vận động đủ để cắt nghĩa mọi hiện tượng
SEXTUS EMPIRICUS (Thầy thuốc và triết gia hoài nghi thế kỷ thứ hai)
