6. Ông, đây chỉ Descartes.
PASCAL
(1623-1662)
Blaise Pascal, con trai của một quan toà ở Clermond-Ferrand, sinh tại thành phố
này ngày 19 tháng sáu, 1623. Bố ông dẫn bầu đoàn thê tử về định cư ở Paris năm
1631. Thiên tài toán học của Pascal phát lộ rất sớm; ở tuổi mười một, ông soạn
một quyển Khái niệm về âm thanh và tự mày mò một mình tìm lại những yếu tố
toán học của Euclide, mà ông chưa từng học qua trước đó, ở tuổi mười bảy, ông
biên soạn và xuất bản quyển Tiểu luận về các hình nón (Essai sur les Coniques);
năm mười chín tuổi, ông phát minh chiếc máy số học danh tiếng gọi là máy tính
(machine à calculer). Nhưng phương pháp thực nghiệm cũng tìm đến với bộ óc
uyên bác, đa văn quảng kiến này; ông lặp lại điều mà Descartes xác nhận rằng
ông đã mời Descartes chứng kiến, đó là thí nghiệm của Torricelli về áp suất
không khí ở Rouen, năm 1646, ở Puy de Dôme năm 1648 và biên soạn quyển
Khái luận về chân không (traité du vide) năm 1651; quyển này sẽ được xuất bản
năm 1779.
Tiếp theo, bắt đầu "Thời kỳ thế tục" của Pascal, rồi đến sự kiện cải giáo, được gợi
ra bởi bài văn tưởng niệm nổi tiếng (23 tháng mười một, 1654)*. Từ 1655, ông có
những cuộc ẩn cư ngắn ở tu viện Port-Royal gần Paris. Kể từ thời điểm này, lần
lượt xuất hiện: Những bức thư tỉnh lẻ (Les Proviênciales) và Những khảo luận
nhỏ về bãi tuyến (Petits Traités sur la Cycloðde) và một số tác phẩm chỉ được
xuất bản sau khi ông mất: Về tinh thần hình học và nghệ thuật thuyết phục (De
l’esprit géométrique et de l’art de persuader) ra mắt năm 1728, và nhất là những
bản văn mà Pascal coi là sẽ tạo thành tác phẩm chủ đạo của ông, Chân lý của
Kitô-giáo (Vérité de la religion chrétienne) mà những mảnh rời được tập hợp và
sắp xếp lại thành quyển Tư Tưởng (Pensées), xuất bản đầu tiên năm 1670. Dự
tính lớn lao này khiến Pascal thành một người tán tụng tôn giáo, nhưng tác phẩm
này cũng là của một triết gia, nhằm làm cho con người trở nên có thể hiểu được
bởi một Đấng Tối cao bất khả tư nghị.
Pascal mất ở Paris ngày 19 tháng tám 1662.
