cả các thành phần, và để biết tất cả các tương quan mà chúng có thể có với nhau
hay với các chủ thể khác.
Tuy nhiên một điều chắc chắn là tất cả các tri thức chỉ cốt ở một quan niệm rõ
ràng những tương quan mà các sự vật có với nhau. Vậy, cho nên, như trong các
vấn đề khó khăn, khi tinh thần phải xem thấy một trật rất nhiều những tương quan
mà hai hay nhiều sự vật có với nhau, thì rõ ràng là nếu nó không xem xét các sự
vật ấy một cách rất chăm chú, và nếu nó chỉ biết chúng một cách mập mờ, thì nó
không thể nhận thấy phân minh các tương quan của chúng và do đó thiết định
một phán đoán chắc chắn về chúng.
MALEBRANCHE, Tìm kiếm chân lý.
Tập quán thân thể và tập quán tinh thần
Là môn đồ của Descartes, Malebranche đưa ra một giải thích thuần tuý cơ giới về
tập quán thân thể, chung quy nó vào một việc mở lối cho các linh khí trong các
giây thần kinh. Nhưng bên cạnh những tập quán thân thể, Malebranche phân biệt
những "tập quán tinh thần" có một bản tính khác hẳn.
Cứ theo mọi hình dáng bề ngoài thì bao giờ cũng có ở những chỗ nào trong óc
não bất luận chúng thế nào, một số khá lớn những linh khí bị xung động mạnh do
sức nóng của quả tim bởi đó chúng phát ra và tất cả đều sẵn sàng chảy vào những
nơi mà chúng thấy có đường đi sẵn. Mọi giây thần kinh đều đi đến chỗ chứa các
linh khí ấy, và linh hồn có năng lực định đoạt vận động của chúng và dẫn dắt
chúng qua những giây thần kinh ấy đến tất cả gân thịt trong thân thể. Các linh khí
khi vào đấy thì làm chúng phồng ra và bởi đó rút ngắn chúng lại. Như thế chúng
chấn động những phần có liên lạc với các gân thịt ấy…
Nhưng muốn hiểu sự giải thích của chúng tôi, phải nhận xét là các linh khí không
phải bao giờ cũng thấy các đường lối chúng phải đi qua đều mở rộng và không
chướng ngại; và tự đó mà chẳng hạn, ta thấy khó khăn để huy động những ngón
tay với tốc độ cần thiết để chơi các nhạc khí, hay những gân thịt dùng vào việc
phát âm để nói những tiếng của một ngoại ngữ; nhưng lần lần, vì qua lại luôn
luôn, các linh khí mở rộng và làm bằng phẳng các đường lối ấy, thành ra với thời
