chúng ta cần biết. Tri thức mà chúng ta có về linh hồn của chúng ta nhờ ý thức thì
bất toàn, đúng vậy, nhưng không sai; trái lại tri thức mà chúng ta có về thể xác
nhờ cảm thức hay nhờ ý thức, chẳng những bất toàn mà còn sai nữa…
MALEBRANCHE, Tìm kiếm chân lý.
1. Chúng ta cảm nhận những đặc tính hay khả năng của linh hồn chúng ta chứ
chúng ta không thực sự biết chúng
2. Sự đối lập giữa tri thức qua ý tưởng, vốn nằm trên cơ sở vô hạn và của ý thức
hay cảm thức hữu hạn.
Thiên chúa, hay lý tính phổ quát, là ánh sáng duy nhất của chúng ta.
Chính nơi Thiên chúa, không phải nơi chúng ta, mà chúng ta nhìn thấy những ý
tưởng.
Chân lý, để là chân lý, phải chính là chân lý mà Thiên chúa nhìn thấy; quy luật
đạo đức, để là quy luật, phải là quy luật mà chính Thiên chúa cũng phục tùng.
Như vậy chúng không có nguồn gốc trong tinh thần con người, vốn là những vật
thụ tạo đặc thù, mà ta không nên tìm cái phổ quát ở nơi đó. Những ý tưởng soi
sáng chúng ta, công lý hướng dẫn chúng ta, ở nơi Thiên chúa, hoà lẫn với lí trí
phổ quát; chúng không ở trong tôi cũng không ở trong tha nhân.
Không ai không thừa nhận rằng tất cả mọi người đều có khả năng biết chân lý, và
các triết gia dầu rất khác biệt nhau về lập trường, quan niệm, vẫn nhất trí với nhau
ở một điểm là mọi con người đều tham thông vào Lí trí phổ quát, đại đồng, dầu
quý vị chưa thoả thuận với nhau trong việc xác định bản chất của lí trí. Đó là lý
do tại sao họ định nghĩa con người là con vật tham thông vào lí trí (animal
RATIONIS particeps); bởi vì không có người nào mà không biết; ít ra là một cách
mơ hồ, rằng sự khác biệt cốt yếu giữa con người với mọi vật khác - cái khiến cho
"nhân linh ư vạn vật" - nằm trong sự hợp nhất tất yếu của nó với Lý tính phổ
quát, dầu rằng thường thì người ta không biết ai bao hàm Lý tính đó và người ta
hiếm khi chịu nhọc công để khám phá "ai" đó. Thí dụ như tôi thấy rằng 2 lần 2 là
4, và rằng ta phải yêu quý người bạn của ta hơn là con chó của ta, và tôi chắc
rằng không co người nào trên đời này mà lại không thể nhìn thấy điều đó cũng rõ
