Thượng đế. Ý tưởng đúng về Thượng đế là ý tưởng về một hữu thể tuyệt đối vô
hạn, mà không một phẩm tính nào, kề cả vô hạn những phẩm tính mà trí tuệ ta
không thể quan niệm ra hết, lại thiếu vắng nơi Ngài, và không một phẩm tính nào
lại hữu hạn. Thượng đế tất yếu hiện hữu, bởi vì không có gì là ở bên ngoài Ngài
để hiện hữu của Ngài phải lệ thuộc vào. Điều mà Descartes nói về bản thể -rằng
nó chỉ cần tự thân hiện hữu, và rằng vì lý do này nên, nói một cách nghiêm xác,
chỉ có Thượng đế là một bản thể - là rất chí lý; chỉ có một bản thể hiện hữu, đó là
Thượng đế. Nếu tôi tin tưởng là mình quan niệm ra những bản thể khác hơn
Thượng đế, chẳng hạn bản thể suy tư hay bản thể trương độ, thì thật ra tôi không
quan niệm ra những bản thể mà chỉ là những phẩm tính của một bản thể duy nhất.
MỆNH ĐỀ XIV
Ngoại trừ Thượng đế, không bản thể nào có thể hiện hữu hoặc được quan niệm.
CHỨNG MINH
Bởi vì Thượng đế là một hữu thể tuyệt đối vô hạn, nên (theo ĐN6) không một
phẩm tính nào của Ngài diễn tả một yếu tính của bản thể có thể bị phủ nhận, và
Ngài tất yếu hiện hữu, nếu có bất cứ bản thể nào ngoại trừ Thượng đế, bản thể đó
phải được giải thích nhờ vào một thuộc tính nào đó của Thượng đế, và như thế
hai bản thể có cùng phẩm tính hiện hữu, điều này phi lý. Và ngoại trừ Thượng đế,
không một bản thể nào có thể hiện hữu hay, theo đó, không thể được quan niệm.
Vì nó có thể được quan niệm, nó phải được quan niệm như là đang hiện hữu.
Nhưng (theo phần thứ nhất của chứng minh này) điều này phi lý. Do đó, trừ
Thượng đế ra không bản thể nào có thể hiện hữu hoặc có thể được quan niệm, là
điều phải được chứng minh…
HỆ LUẬN I
Từ đó, trước tiên có thể suy ra rất rõ ràng rằng Thượng đế thì duy nhất, nghĩa là
(theo ĐN6), trong Tự nhiên chỉ có một bản thể, và bản thể này tuyệt đối vô hạn
(như chúng ta đã nêu trong chú giải 1 của mệnh đề 10).
HỆ LUẬN II
