(4) Môn đồ của Aristote và là người kế tục thầy lãnh đạo trường phái Lycée
CÁC NGUYÊN TỐ, TRÍ TUỆ, CÁC NGUYÊN LÝ
a. Từ này không nằm trong kho thuật ngữ của Anaxagore mà do Aristote tạo ra để
chỉ những phần nhỏ sơ đẳng tương tự (les particules élémen taires semblables),
tương ứng với nguyên nhân vật chất của trường phái Lycée
b. Nhưng các sơ tố chất được định tính và tạo thành một vật chất ở trạng thái hiển
thể ( être en acte), điều này trong mắt của Aristote là một nhầm lẫn, bởi vì mọi
vật chất phải được coi là ở trạng thái tiềm thể (être en puissance)
c. Trí tuệ biểu thị nguyên nhân vận động. Vấn đề tìm xem bản tính nó là gì, vật
chất hay tình thần.
SIMPLICIUS
Những sự vật khác tham gia vào một phần của mỗi vật, nhưng Trí tuệ thì vô hạn,
chủ tể tuyệt đối và không hề bị pha trộn với bất kì vật gì, bởi vì Trí tuệ hiển hữu
đơn độc và bởi chính mình (1). Thực vậy nếu nó không hiện hữu bởi chính mình,
mà lại hoà lẫn với vật khác, nó sẽ tham dự vào mọi vật, dầu cho nó chỉ hoà lẫn
một tí xíu vào vật khác, bởi vì trong tất cả mọi vật đều chứa một phần của mỗi
vật, như tôi đã nói ở trên kia (2). Vả chăng, những vật mà trí tuệ hoà lẫn vào sẽ
gậy chướng ngại cho nó, đến nổi rằng nó sẽ không phát huy được ảnh hưởng của
mình trên mỗi vật theo cùng cách mà nó có thể làm như thế nếu như nó hiện hữu
đơn độc và tự thân. Thực tế trong tất cả các vật (3) nó là vật tinh tế và thuần khiết
nhất; nó có tri thức toàn diện về mọi vật và có một tiềm năng rất lớn (4). Tất cả
những vật có linh hồn, dầu lớn hay nhỏ, đều nằm dưới ảnh hưởng của Trí tuệ.
Chính trí tuệ đã thực thi ảnh hưởng của mình trên sự tuần hoàn phổ quát, theo
cách là chính nó đã phát khởi chấn động cho cuộc triển chuyển tuần hoàn này (5).
Khởi điểm của cuộc tuần hoàn thì nhỏ thôi; sau đó cuộc triển chuyển này tăng
dần và càng tăng mãi; và Trí tuệ đã biết tất cả những vật này, cả những vật bị hoà
lẫn với nhau (6) cũng như những vật bị phân biệt và tách rời nhau; và cái gì phải
hiện hữu cũng như cái gì đang hiện hữu (7) và tất cả những gì giờ đây không hiện
hữu cũng như tất cả những gì đang hiện hữu và những gì sẽ hiện hữu, tất cả đều
được điều lý bởi Trí tuệ và cả cuộc triển chuyển tuần hoàn này mà hiện các vì
