họ vẫn không vì thế mà dẹp bỏ thành kiến lâu đời của họ. Đối với họ liệt điều này
vào số những điều chưa biết khác, những điều mà công dụng của chúng họ chẳng
biết, thì có phần dễ dàng hơn, và như thế họ vẫn cứ ở trong tình trạng ngu muội
từ bẩm sinh, thay vì phá huỷ toàn bộ cái cấu trúc đó, và nghĩ ra một cái mới.
Do vậy, họ cứ nhất mực cho là những phán quyết của các Thần thì vượt quá tầm
lĩnh hội của con người. Tất nhiên, chỉ nguyên điều này cũng làm cho loài người
đời đời chẳng bao giờ biết tới chân lý, nếu Toán học, không quan tâm tới cứu
cánh, nhưng chỉ tới các yếu tính và đặc tính của các con số, đã không cho con
người thấy một chuẩn mực chân lý khác. Và ngoài toán học ra, chúng ta cũng có
thể quy cho những nguyên nhân khác (mà không cần kể ra tại đây), những
nguyên nhân có thể dẫn đến sự việc là con người [nhưng rất ít, nếu đem so với
toàn bộ nhân loại] sẽ lưu ý tới những thành khiến thông thường này và được dẫn
tới chỗ hiểu biết đúng về các sự vật.
[II] Qua điều này tôi đã giải thích đủ về những gì tôi hứa ban đầu [đó là tại sao
con người lại có khuynh hướng tin rằng mọi sự hoạt động vì một cứu cánh].
Không cần nhiều lời cũng đủ chứng minh rằng Thiên nhiên chẳng đặt trước mình
một cứu cánh nào cả, và toàn bộ những nguyên nhân cứu cánh chẳng qua chỉ là
những trò giả tưởng của con người. Bởi vì tôi tin rằng tôi đã chứng minh đủ về
điều này rồi, cả bằng những nền tảng và những nguyên nhân mà tôi đã cho thấy là
thành kiến này phát sinh từ đó, và cũng bằng MĐ16, MĐ32-HL1 và HL1, và tất
cả những mệnh đề đó mà tôi đã dựa vào để chứng minh rằng mọi sự diễn tiến
theo một tất yếu tính vĩnh cửu nhất định của bản tính, và với một sự hoàn hảo
nhất.
Tuy nhiên tôi xin thêm điều này: học thuyết liên quan tới cứu cánh này hoàn toàn
lật ngược bản tính. Bởi vì cái thực sự là một nguyên nhân, nó lại coi là một hậu
quả, và ngược lại [cái là hậu quả nó lại coi là nguyên nhân]. Cái có trước theo bản
tính, thì nó lại cho là cái có sau. Và sau cùng, cái tối thượng và hoàn hảo nhất nó
lại coi là cái bất toàn.
Bởi vì - bỏ qua hai cái đầu tiên, vì chúng tự hiển nhiên - như được chứng minh ở
MĐ21-22, rằng hậu quả hoàn hảo nhất được Thượng đế trực tiếp tạo ra, và một
sự vật càng cần tới những nguyên nhân trung gian để tạo ra nó, thì càng bất toàn.
