CHÚ GIẢI
[I] Nhờ điều này chúng ta đã gạt bỏ cái thường được xác nhận là nguyên nhân
của sai lầm. Hơn nữa, ở trên chúng ta đã chứng minh rằng sự sai lầm chỉ là hệ tại
sự khuyết tịch mà các ý niệm vụn vặt và mơ hồ gắn liền với nó. Do vậy một ý
niệm sai lầm, bao lâu nó là sai lầm, không hàm chứa tính chắc chắn. Khi chúng ta
nói rằng một người cứ bám víu những ý niệm sai lầm mà chẳng hoài nghi về
chúng, như thế chúng ta cũng không nói rằng người đó thì chắc chắn, nhưng
chúng ta chỉ muốn nói rằng anh ta không hoài nghi, hoặc anh ta bám víu những ý
niệm sai lầm bởi vì chẳng có lý do gì để khiến cho trí tưởng tượng của anh ta bị
nao núng [hoặc xúi bẩy anh ta hoài nghi về chúng].
Do đó, cho dù một người có bám víu vào một điều gì sai lầm một cách lì lợm cỡ
nào [đến độ chúng ta không sao làm cho anh ta hoài nghi được cả], chẳng khi nào
anh ta nói được rằng anh ta chắc chắn về điều đó. Bởi vì chúng ta hiểu tính chắc
chắn là một cái gì đó tích cực, chứ không phải là khuyết tịch của sự hoài nghi.
Nhưng chúng ta lại hiểu khuyết tịch tính chắc chắn là sai lầm.
Tất nhiên, để giải thích Mệnh đề trước một cách đầy đủ hơn, tôi vẫn còn vài điều
cần cảnh tỉnh các bạn. Và như thế tôi phải trả lời cho những phản biện có thể phát
sinh nhằm chống lại chủ thuyết của chúng ta. Và sau cùng, để rũ bỏ mọi khắc
khoải, tôi thiết tưởng nên nêu ra một số lợi điểm của học thuyết này. Tôi có ý nói
rằng một số lợi điểm quan trọng nhất sẽ được hiểu thấu đáo hơn từ những gì sẽ
bàn tới trong phần V.
[II] Do vậy, tôi xin khởi sự bằng cách cảnh giác quý độc giả, hãy phân biệt chính
xác giữa một ý niệm, hay khái niệm của Trí khôn với các hình ảnh về các sự vật
mà chúng ta tưởng tượng. Sau đó chúng ta cũng cần phân biệt giữa các ý niệm và
những từ ngữ mà chúng ta dùng để cắt nghĩa các sự vật. Bởi vì do nhiều người
hoặc hoàn toàn lẫn lộn cả ba thứ này - ý niệm, hình ảnh và từ ngữ - hoặc không
phân biệt chúng cho đủ chính xác hay kỹ lưỡng, cho nên họ hoàn toàn chẳng biết
gì tới học thuyết liên quan tới ý muốn này. Nhưng chúng ta cũng cần phải biết
học thuyết này vừa giúp cho việc suy đoán vừa để ổn định cuộc sống của chúng
ta một cách khôn ngoan.
