những người có đầu óc lành mạnh. Tất cả những gì mà một vật hành động theo
những quy luật của Thiên nhiên làm, thì nó làm theo một quyền tối thượng, bởi vì
nó hành động như là nó bị Thiên nhiên quy định phải làm như thế và không thể
hành động theo cách khác. Nghĩa là cũng như bậc hiền nhân có quyền tối thượng
để làm tất cả những gì mà Lý trí sai khiến, nói cách khác, để sống theo những quy
luật của Lý trí, thì cũng vậy, kẻ dốt nát và kẻ không có sức mạnh tinh thần nào
cũng có quyền tối thượng để làm tất cả những gì mà Cơn Thèm Khát thúc giục
nó, nói cách khác là sống theo những quy luật của Sự Thèm Khát. Đó cũng chính
là thuyết của thánh Phaolồ khi Ngài không công nhận điều gì là tội lỗi trước khi
có luật lệ quy định như thế (3), nghĩa là bao lâu mà con người còn được coi là
sống dưới ảnh hưởng của Thiên nhiên.
Như vậy quyền tự nhiên của mỗi người được định nghĩa không phải bởi Lý tính
lành mạnh, mà bởi dục vọng và tiềm năng. Thật vậy, tất cả không phải được quy
định một cách tự nhiên theo những quy tắc và định luật của Lý tính; trái lại tất cả
sinh ra đều không biết gì về mọi sự và, trước khi họ có thể biết được quy tắc thực
sự của đời sống và đạt tới trạng thái đức hạnh, phần lớn đời sống của họ đã trôi
qua, ngay cả khi họ đã được giáo dưỡng tốt; và họ vẫn không vì thế mà không
sống trong khi chờ đợi và tự bảo tồn theo sức mình có thể, nghĩa là chỉ bởi sự
khích động của Cơn Thèm Khát bởi vì Thiên nhiên không cho họ cái gì khác hơn
và từ chối với họ cái tiềm năng thực sự để sống theo lý trí ngay thẳng; như vậy họ
không bị buộc phải sống theo những định luật của một tâm hồn lành mạnh cũng
như con mèo không buộc phải theo những định luật thuộc về bản tính của con sư
tử.
SPINOZA, Khảo luận thần học chính trị, chương XVI.
1. Quyền của tự nhiên như vậy không liên quan gì đến công chính hay bất công
vốn thuộc về định chế nhân văn.
2. Vây là không có tính xã hội tự nhiên.
3. Nghĩa là nói lại lần nữa rằng công chính và bất công là thuộc về định chế nhân
văn.
Hiệp ước xã hội (le pacte social)
