điều mình muốn và được nói điều mình nghĩ; đó không thể là sự thống trị được
tạo ra từ tình trạng bất an, bằng nỗi sợ hãi.
Từ những nền tảng của Quốc gia như chúng tôi đã giải thích trên đây, hậu quả
hiển nhiên là cứu cánh tối hậu của Quốc gia không phải là thống trị; Quốc gia
được định chế hoá không phải để nắm giữ con người bằng sự sợ hãi và khiến cho
nó lệ thuộc vào người khác; trái lại chính là để giải phóng cá nhân khỏi nỗi sợ
hãi, để nó được sống trong an toàn ở mức độ tốt nhất có thể (1), nghĩa là bảo tồn
trong khả năng tốt nhất, mà không làm hại đến người khác, quyền được sống và
được hành động vốn là quyền tự nhiên của mỗi người.
Không, tôi lặp lại điều đó, cứu cánh của Quốc gia không phải là chuyển đổi con
người từ thân phận là những sinh vật có lý trí trở thành bầy đàn thú vật hay những
người máy, mà trái lại Quốc gia được định chế hoá nhằm giúp cho tâm hồn và
thân xác con người thực hiện mọi chức năng của chúng trong an toàn, để cho họ
sử dụng Lý trí tự do, để cho họ không tranh đấu nhau với lòng thù hận, giận dữ
hay mưu mô xảo quyệt, để cho họ tương trợ nhau với thiện chí. Cứu cánh của
Quốc gia như vậy trong thực tế là tự do. Chúng ta cũng đã thấy rằng để lập quốc,
chỉ cần một điều này: rằng tất cả quyền lực để ban sắc lệnh hoặc là thuộc về tập
thể, hoặc là về một nhóm người, hoặc là chỉ trong tay một người (a). Bởi vì, thật
thế, phán đoán tự do của con người thì cực kỳ tạp dị, vì mỗi người đều nghĩ rằng
chỉ có mình là biết tuốt, và không thể nào mà mọi người lại có ý kiến giống nhau
và chúng khẩu đồng từ; họ sẽ không có thể sống trong hoà bình nếu cá nhân
không khước từ quyền hành động chỉ theo sắc lệnh của tư tưởng mình mà thôi.
Như vậy, anh ta chỉ từ khước quyền hành động theo ý riêng của mình, chứ không
từ khước quyền lý luận và phê phán; hệ quả là trên thực tế không ai có thể hành
động chống lại sắc lệnh, mà không gây nguy hiểm cho quyền của Chủ tể, nhưng
người ta có thể, với tự do hoàn toàn, có ý kiến và phê phán, nghĩa là có quyền
ngôn luận, miễn rằng anh ta không đi quá lời nói, và bảo vệ ý kiến của mình chỉ
bằng lý lẽ mà thôi, chứ không dùng xảo kế, giận dữ hay thù hận, cũng không có
mưu đồ thay đổi bất cứ cái gì trong Quốc gia bằng thế lực của ý riêng (b). Chẳng
hạn, trong trường hợp một người chứng tỏ rằng một luật lệ nào đó trái với Lý
tính, và phát biểu rằng luật lệ đó cần nên phế bỏ, và nếu, đồng thời anh ta đưa ý
kiến cho Chủ tể phán xét (chỉ Chủ tể là có quyền làm ra và phê phán các luật lệ)
và trong khi chờ đợi, nếu anh ta biết kiêng dè mọi hành động ngược lại với những
