15. Hoạt động của nguyên lý nội tại tạo ra sự thay đổi, nghĩa là bước di chuyển từ
một tri giác này sang một tri giác khác, có thế được gọi là đam mê. Đúng là đam
mê có thể không luôn luôn hoàn toàn đạt được tri giác mà nó nhắm tới, nhưng nó
luôn luôn đạt được một cái gì đó và đi đến các tri giác mới.
16. Bản thân chúng ta có kinh nghiệm về sự đa dạng trong bản thể đơn giản, khi
chúng ta nhận thấy rằng một tư tưởng nhỏ nhất mà chúng ta nhận thức được trong
chúng ta cũng bào gồm một sự đa dạng trong đối tượng của nó. Vì vậy bất cứ ai
nhìn nhận rằng linh hồn là một bản thể đơn giản thì cũng phải nhìn nhận rằng có
sự đa dạng trong đơn tử. Chính Pierre Bayle đã không thấy có khó khăn nào trong
việc chấp nhận lý thuyết này, vì trên thực tế ông đã nhìn nhận nó trong bài
"Rosarius" trong quyển Từ điển của ông.
19. Nếu chúng ta gọi linh hồn là tất cả những cái gì có tri giác và đam mê, theo
nghĩa tổng quát nói trên, thì chúng ta có thể đặt tên là linh hồn cho mọi bản thể
đơn giản hay đơn tử thụ tạo. Nhưng vì cảm giác là cái gì hơn là một tri giác đơn
giản, tôi nhìn nhận rằng tên gọi đơn tử có thể đủ để gọi các bản thể đơn giản chỉ
có tri giác và đam mê, và như vậy tên gọi linh hồn có thể được dành để gọi các
bản thể đơn giản có tri giác phân biệt hơn và có kèm theo trí nhớ.
20. Thực vậy, chúng ta kinh nghiệm nơi chúng ta một trạng thái mà trong đó
chúng ta không nhớ điều gì và hoàn toàn không có tri giác nào cả, ví dụ, khi
chúng ta bất tỉnh hay bị chìm vào một giấc ngủ say như chết. Trong trạng thái này
linh hồn không khác biệt gì mấy với một đơn tử đơn giản. Tuy nhiên, vì trạng thái
này không tồn tại lâu, linh hồn có khả năng tự kéo mình ra khỏi nó, nên linh hồn
không phải chỉ là một đơn tử đơn giản.
20. Tình trạng hiện tại của một bản thể đơn giản là kết quả tự nhiên của tình trạng
trước của nó, cho nên hiện tại chứa chất tương lai một cách dồi dào.
26. Trí nhớ cung cấp cho linh hồn một sự nhất quán giống như lí trí nhưng phải
phân biệt với lí trí. Vì chúng ta thấy rằng loài vật, khi tri giác một điều gì gây ấn
tượng cho chúng và trước đó chúng đã từng có một tri giác tương tự như thế, hình
ảnh trong trí nhớ của chúng khiến chúng chờ đợi sẽ có những gì đã gắn liền với
tri giác ấy trong quá khứ và được thúc đẩy để có những tình cảm giống như
