dễ dàng được thừa nhận hơn, khi tôi đã cho thấy trí năng có thể có tất cả các ý
niệm của nó ở đâu, và bằng cách nào và tới mức độ nào chúng có thể đi vào trí
khôn; về điều này tôi sẽ đưa vào sự quan sát và kinh nghiệm riêng của mỗi người.
§2. Vậy chúng ta hãy giả thiết rằng trí khôn giống như một tờ giấy trắng không có
chữ nào, không có ý niệm nào; bằng cách nào nó được làm đầy? Từ đâu phát sinh
cái kho to lớn mà trí tưởng tượng năng động và vô hạn của con người đã vẽ trên
đó, với một sự đa dạng hầu như vô hạn? Từ đâu nó có mọi nguyên vật liệu cho lý
trí và tri thức? Tôi trả lời cho câu hỏi này bằng một từ duy nhất, từ kinh nghiệm;
tri thức của chúng ta tất cả dựa trên kinh nghiệm, và từ kinh nghiệm phát sinh tri
thức. Quan sát của chúng ta về các vật khả giác bên ngoài, hay về các hoạt động
nội tại của trí khôn chúng ta được tri giác và suy tư bởi chúng ta, chính là cái
cung cấp cho nhận thức của chúng ta mọi nguyên vật liệu của tư duy. Đó là hai
nguồn của tri thức, từ đó phát sinh mọi ý niệm chúng ta có, hay có thể có một
cách tự nhiên.
§3. Thứ nhất, các giác quan của chúng ta, khi tiếp xúc với các sự vật khả giác đặc
thù, đưa vào trong trí khôn những tri giác rõ ràng về các sự vật, theo các cách
khác nhau mà các sự vật này tác động đến chúng: và như thế chúng ta có các ý
niệm về vàng, trắng, nóng, lạnh, mềm, cứng, đắng, ngọt, và mọi cái mà chúng ta
gọi là các phẩm tính khả giác; những phẩm chất này, khi tôi bảo là do các giác
quan đưa chúng vào trí khôn, tôi có ý nói rằng từ các sự vật bên ngoài, chúng đưa
vào trí khôn những gì sẽ tạo ra các tri giác trong trí khôn. Nguồn gốc lớn này của
hầu hết các ý niệm của chúng ta, hoàn toàn lệ thuộc các giác quan của chúng ta,
và làm phát sinh tri thức từ chúng, tôi gọi nó là cảm giác.
§4. Thứ hai, nguồn gốc khác mà từ đó kinh nghiệm cung cấp các ý niệm cho trí
khôn, đó là tri giác về các hoạt động của trí khôn nội tại trong chính chúng ta, khi
nó được sử dụng về các ý niệm nó đã có; các hoạt động này, khi linh hồn bắt đầu
suy nghĩ và xem xét, chúng cung cấp cho trí khôn một loạt các ý niệm khác
không thể có từ các sự vật bên ngoài; và đó là tri giác, suy nghĩ, hoài nghi, tin
tưởng, suy luận, biết, muốn, và mọi hoạt động khác nhau của trí khôn chúng ta;
và khi chúng ta ý thức về chúng và quan sát chúng trong chúng ta, từ những ý
niệm này chúng ta nhận vào trong trí khôn của chúng ta như là các ý niệm phân
biệt, giống như chúng ta nhận từ các vật thể tác động trên giác quan chúng ta.
