các tương quan giữa mọi ý niệm.
3. Hành động thứ ba là tách biệt chúng trong sự tồn tại hiện thực của chúng; đó là
trừu tượng hoá: và bằng cách này mọi ý niệm tổng quát được thành hình. Điều
này cho thấy khả năng của con người và cách thức hành động của khả năng ấy,
trong thế giới vật chất cũng như thế giới trí tuệ. Vì các vật liệu trong cả hai thế
giới ấy trí khôn con người không thể tạo ra hay phá huỷ, nên điều con người có
thể làm là kết hợp chúng lại với nhau, hay đặt chúng vào bên cạnh nhau, hay
hoàn toàn tách biệt chúng, nên ở đây tôi sẽ bắt đầu hoạt động thứ nhất này khi xét
đến các ý niệm phức tạp, và dành việc phân tích hai hoạt động kia ở chỗ khác
thích hợp. Vì các ý niệm đơn giản được chúng ta thấy là tồn tại trong nhiều kiểu
phối hợp khác nhau, nên trí khôn có khả năng coi sự kết hợp này là một ý niệm
duy nhất. Các ý niệm được kết hợp từ nhiều ý niệm đơn giản như thế, tôi gọi là
các ý niệm phức tạp; như cái đẹp, lòng biết ơn, con người, quân đội, vũ trụ; mặc
dù là kết hợp bởi các ý niệm đơn giản, nhưng khi trí khôn muốn, mỗi ý niệm
được coi như một sự vật toàn diện, và được diễn tả bằng một tên gọi.
Khái niệm về thực thể
Vì không hình dung được làm thế nào… các ý niệm đơn giản có thể tồn tại độc
lập nên chúng ta có thói quen giả thiết một cái nền nào đó để chúng tồn tại, và từ
đó chúng hình thành; vì thế chúng ta gọi cái nền đó là thực thể.
Vì vậy, nếu bất cứ ai xem xét chính mình liên quan đến khái niệm của họ về thực
thể thuần tuý nói chung, họ sẽ thấy họ hoàn toàn không có ý niệm nào khác, mà
chỉ là một sự giả thiết rằng họ không biết cái nền nào chứa đựng các phẩm chất
mà có thể tạo ra các ý niệm nơi chúng ta; các phẩm chất ấy thường được gọi là
các ngẫu tính. Nếu có ai được hỏi, cái gì là chủ thể mà màu sắc hay trọng lượng
gắn vào, họ sẽ không biết nói gì ngoại trừ các phần rắn chắc có trương độ; và nếu
họ được hỏi cái phần rắn chắc và trương độ được gắn vào cái gì, thì họ cũng chỉ
có thể trả lời giống như người Anh-điêng khi nói rằng thế giới được chống đỡ bởi
một con voi khổng lồ, khi được hỏi con voi được chống đỡ bởi cái gì, và họ sẽ trả
lời là con rùa. Và nếu cứ bị hỏi mãi, họ sẽ đáp lại đó là con gì mà họ không biết là
cái gì.
