hội. Do đó chúng ta hiếm khi thấy nhiều người sống đồng thời trong trong tình
trạng tự nhiên này…
John LOCKE, Khảo luận thứ nhì về chính quyền dân sự, Chương III.
SHAFTESBURY (1671 - 1713)
Huân tước Ashley, sau trở thành bá tước Shaftesbury đầu tiên, là một người bạn
thân của Locke. Ông tín thác cho Locke việc giáo dục đứa cháu ông, Anthony
Ashley Cooper. Người này sau những thành tích học hành xuất sắc, trở thành
Nghị sĩ ở Hạ viện từ 1695 đến 1698. Vào thời điểm đó, ông qua đại lục và gặp gỡ
Bayle ở Hà Lan và kết giao bằng hữu với ông này. Trở về Anh quốc khi thân phụ
mất vào năm 1699, ông trở thành Lord Shaftesbury. Năm 1702, ông rời bỏ công
vụ để sống cho triết học. Quyển Tiểu luận về phẩm giá và đạo đức được xuất bản
năm 1699 mà không có sự đồng ý của tác giả. Quyển Thư về sự nhiệt tâm xuất
hiện năm 1707 không đề tên tác giả và năm 1711, các tác phẩm này được san
định lại cùng với một số quyển khác và được xuất bản thành bộ ba quyển.
Trong một triết học rất ít tính hệ thống, tuy vậy vài chủ đề chính hiện ra: một
quan điểm lạc quan siêu hình khiến Shaftesbury gần gũi với Leibniz, một phê
bình sự nhiệt tâm trong tinh thần tương cận với Locke. Shaftesbury cũng còn là
người khởi xướng của học thuyết về lượng thức chung, về ý thức đạo đức. Ý thức
đạo đức là "ý thức đúng đắn và hợp lý về thiện ác". Francis Hutcheson hệ thống
hoá lý thuyết về đạo đức trong Nghiên cứu về nguồn gốc của những ý tưởng về
cái đẹp và đức hạnh trong khi Thomas Reid và trường phái Ê-cốt của "lương thức
chung" thuộc về phổ hệ này.
TIỂU LUẬN VỀ PHẨM GIÁ VÀ ĐỨC HẠNH
Do Toland xuất bản năm 1699, tác phẩm này của Shahtesbury được Diderot dịch,
chú thích kỹ lưỡng, và xuất bản tại Hoà Lan năm 1744. Đó là bản văn triết học
của Diderot.
Hãy nêu ra đây, trong số những chủ đề chính của thiên Tiểu luận này, chủ đề về
một nền đạo đức tự nhiên cho con người, độc lập với mọi tôn giáo. Mọi người
đều có một ý thức đạo đức khiến cho họ yêu điều thiện vì chính điều thiện và cảm
