sẽ bị cám dỗ để có những sự hoài nghi liên quan đến những chân lý quan trọng
nhất, mà cho tới nay họ vẫn coi là linh thiêng và không thể tranh cãi.
P Tôi hoàn toàn nhất trí với anh về khuynh hướng xấu của một số nhà triết học
hoài nghi, và thái độ hợm hĩnh cuồng tín của một số khác. Gần đây tôi thậm chí
còn đi xa trong lối suy nghĩ này tới độ tôi đã từ bỏ một số khái niệm cao siêu mà
tôi đã học được trong trường của họ và coi chúng là thô thiển. Và tôi xin anh tin
lời tôi; kể từ khi rời bỏ các khái niệm siêu hình để đến với các định luật rõ ràng
của tự nhiên và lương tri, tôi thấy trí khôn tôi được giác ngộ một cách lạ lùng,
khiến bây giờ tôi được rất nhiều điều mà trước đây tôi thấy hoàn toàn bí ẩn và rắc
rối.
H Tôi mừng là không thấy có gì vô lý trong những giải thích nghe được ở anh.
P Làm ơn nói tôi nghe đi.
H Trong cuộc đối thoại tối qua, anh xuất hiện trong vai người chủ trương ý kiến
quá khích chưa từng có, đó là không có cái gì gọi là thực thể vật chất trong thế
giới.
P Không hề có cái mà nhà triết học gọi là thực thể vật chất, đó là điều tôi nghiêm
túc tin chắc; nhưng nếu có ai chỉ cho tôi thấy có gì vô lý hay đáng nghi trong điều
này, thì tôi phải có một lý do cũng mạnh như thế để từ chối điều này mà tôi đang
hình dung là tôi phải bác bỏ ý kiến ngược lại.
H Sao! Có thể có điều gì kỳ quái, ghê tởm đối với lương tri, hay rõ ràng là điều
thể hiện chủ nghĩa hoài nghi, hơn là tin rằng không hề có cái gọi là vật chất
không?
P Nói nhỏ thôi, anh bạn Hylas. Bạn nghĩ sao nếu tôi chứng minh được rằng bạn,
người chủ trương có vật chất, bạn còn là người hoài nghi hơn, và chủ trương
nhiều điều nghịch lý và đáng ghê hơn tôi, người tin rằng không có điều đó.
H Nếu thuyết phục tôi ngay khi bạn chứng minh được rằng thành phần thì lớn
hơn toàn thể cũng như điều này, để tránh rơi vào vô lý và thuyết hoài nghi, thì tôi
sẽ buộc phải từ bỏ ý kiến của mình về điểm này.
