một thực thể vật chất, mà thiếu cái này thì tôi không thể quan niệm được rằng
chúng tồn tại.
P Bạn gọi nó là một thực thể vật chất à? Vậy bạn biết được cái đó bằng giác quan
nào vậy?
H Tự nó không phải là khả giác; chỉ có các hình thái và phẩm chất của nó được
các giác quan nhận ra.
P Tôi giả thiết bạn đạt tới ý niệm về nó nhờ suy tư (phản tỉnh) và lý trí?
H Tôi không nói là có ý niệm tích cực nào về nó. tuy nhiên tôi kết luận nó tồn tại,
vì các phẩm chất không thể được quan niệm là tồn tại mà không có gì chống đỡ
nó.
P Như thế có vẻ như bạn chỉ có một khái niệm tương đối về nó, hay bạn không
quan niệm nó một cách nào khác ngoài việc quan niệm mối quan hệ của nó với
các phẩm chất khả giác?
H Đúng.
P Vậy xin bạn làm ơn cho tôi biết quan hệ ấy nằm ở đâu.
H Diễn tả nó bằng thuật ngữ substratum hay thực thể là đủ chứ?
P Nếu thế, từ substratum phải bao hàm ý nghĩa là nó nằm bên dưới các phẩm chất
hay ngẫu tính khả giác chứ?
H Đúng.
P Và ẩn bên dưới trương độ nữa?
H Tôi hiểu như thế.
P Như thế nó là một cái gì tự bản chất hoàn toàn phân biệt với trương độ?
H Tôi cho bạn biết trương độ chỉ là một hình thái, mà vật chất là một cái gì chống
đỡ các hình thái. Bạn không thấy rõ là vật được chống đỡ thì khác với vật chống
