P Vì thế từ bên ngoài và cách thức chúng được tri giác, bạn không được phép kết
luận rằng các sự vật khả giác tồn tại ngoài trí khôn.
H Đồng ý. Nhưng giác quan của tôi không đánh lừa tôi trong các trường hợp ấy
chứ?
P Hoàn toàn không. Ý niệm hay sự vật mà bạn tri giác trực tiếp, thì cả giác quan
hay lý trí đều không nói cho bạn biết rằng nó thực sự tồn tại ngoài trí khôn. Nhờ
giác quan bạn chỉ biết rằng bạn bị chi phối bởi một số cảm giác về ánh sáng và
màu sắc v.v… Những điều này bạn sẽ không nói là chúng tồn tại ngoài trí khôn
chứ?
H Đúng. Nhưng bên cạnh đó, bạn không nghĩ rằng thị giác cho bạn nghĩ đến tính
chất ở bên ngoài hay khoảng cách chứ?
P Khi đến gần một vật ở đàng xa, kích thước và hình thù có thể thấy được của
chúng thay đổi liên tục, hay chúng luôn luôn giống nhau ở mọi khoảng cách?
H Chúng thay đổi liên tục.
P Vì vậy thị giác không gợi ý hay cho bạn biết bằng bất cứ cách nào rằng vật mà
bạn tri giác trực tiếp tồn tại ở một khoảng cách hay sẽ được tri giác khi bạn đến
gần nó hơn; có một chuỗi liên tục các đối tượng hữu hình (khả giác) nối tiếp nhau
trong suốt thời gian bạn đến gần nó.
H Đúng. Nhưng khi thấy một vật, tôi vẫn biết mình sẽ thấy vật gì sau khi đã đi
qua những khoảng cách để đến gần nó: bất luận nó có là cùng một vật hay không,
điều đó không quan trọng; vẫn có một cái gì về khoảng cách được gợi ý trong
trường hợp này.
P Hay lắm, anh bạn Hylas, nhưng anh hãy cứ suy nghĩ thêm chút nữa về điểm
này, rồi nói cho tôi biết có cái gì tồn tại trong chúng mà có thể tồn tại ngoài trí
khôn hay không? Hay bạn có thể quan niệm cái gì giống chúng mà có thể tồn tại
ngoài trí khôn hay không?
H Khi xem xét kỹ, tôi thấy không thể nào quan niệm hay hiểu được làm thế nào
mà một vật gì ngoại trừ một khái niệm có thể giống với một ý niệm. Và hết sức
