P Anh Hylas, anh cho tôi biết kết quả buổi suy niệm hôm qua thế nào? Nó có xác
nhận cho anh cùng một ý kiến như anh có lúc bắt đầu nói chuyện, hay nó đã làm
anh thay đổi ý kiến?
H Thật sự tôi cho rằng tất cả các ý kiến của chúng ta đều vô bổ và không chắc
chắn. Điều chúng ta tán thành hôm nay, ngày mai chúng ta kết án. Chúng ta luôn
luôn khuấy động tri thức chúng ta, và suốt luôn theo đuổi nó, thế mà không bao
giờ chúng ta biết được điều gì: tôi cũng không nghĩ chúng ta có thể biết được
điều gì trong cuộc đời này. Các khả năng của chúng ta quá hạn hẹp và quá ít.
Chắc chắn bản tính không bao giờ có ý dành cho sự suy tư chúng ta.
P Trời! Anh nói chúng ta không thể biết gì sao, Hylas?
H Trên thế giới này không có một vật nhỏ bé nào mà chúng ta có thể biết được
bản chất thực của nó, hay chân tướng của nó là gì.
P Bạn có ý nói là tôi thực sự không biết lửa hay nước là gì sao?
H Thực ra, bạn có thể biết rằng lửa có vẻ nóng, và nước có vẻ lỏng; nhưng nói
như thế cũng chẳng khác gì với nói rằng bạn biết các cảm giác gì được tạo ra
trong trí khôn bạn, khi đưa lửa nước đến các giác quan bạn. Cấu trúc nội tại của
chúng, bản chất đích thực của chúng, bạn hoàn toàn mù tịt.
P Chẳng lẽ tôi không biết đây là một hòn đá thực sự mà tôi đang đứng, và cái cây
tôi thấy kia là một cái cây thực sự hay sao? Chẳng hạn, tôi có thể phân biệt vàng
với sắt; và tôi làm sao phân biệt được như thế nếu tôi không biết mỗi vật thực sự
là gì?
H Tin tôi đi, anh Philonous, bạn chỉ có thể phân biệt được giữa các ý niệm của
bạn với nhau mà thôi. Cái màu vàng kia, trọng lượng nọ, và các phẩm tính khả
giác khác, bạn nghĩ chúng thực sự tồn tại ở trong vàng sao? Chúng chỉ là tương
quan với các giác quan, và không có hiện hữu tuyệt đối trong tự nhiên. và khi
muốn phân biệt các loài vật thật sự, bằng các vẻ bề ngoài xuất hiện trong trí khôn
bạn, có lẽ bạn muốn hành động khôn ngoan giống như người kết luận rằng hai
người đàn ông là hai loài khác nhau, bởi vì màu quần áo họ mặc không giống
nhau.
