P Nhưng tri giác là gì nếu không phải chỉ là một ý niệm? Và một ý niệm có thể
tồn tại mà không đang được tri giác không? Đây là vấn đề mà từ lâu chúng ta đã
nhất trí rồi.
H Tôi hài lòng với các câu trả lời của bạn, Philonous.
P Nhưng để trang bị cho bạn chống lại mọi vấn nạn trong tương lai, bạn hãy xét
điều này: Cái gì có khó khăn ngang nhau giữa hai ý kiến trái ngược nhau thì
không thể là chứng cớ chống lại ý kiến này hay ý kiến kia.Vì vậy mỗi khi bạn gặp
điều gì khó, hãy thử xem bạn có thể tìm ra một giải pháp cho nó dựa trên giả
thuyết của những nhà duy vật hay không. Đừng để các từ lừa dối bạn; nhưng hãy
thăm dò các tư tưởng của chính bạn. Và trong trường hợp bạn không thể quan
niệm nó dễ hơn nhờ sự trợ giúp của thuyết duy vật, thì rõ ràng là không thể có
vấn nạn nào chống lại thuyết phi vật chất. Nếu bạn đã tiến hành tất cả theo quy
tắc này, rất có thể bạn bớt đi được vô vàn những vấn nạn và rắc rối; bởi vì trong
số tất cả các khó khăn của bạn; tôi dám thách bạn tìm ra một khó khăn có thể
được cắt nghĩa bởi vật chất. Trong mỗi trường hợp đặc thù, bạn phải xét xem khó
khăn có xuất phát từ sự không tồn tại của vật chất hay không. Nếu không, bạn
cũng có thể lý luận từ tính phân chia vô hạn của trương độ để chống lại sự tiên tri
của Thiên Chúa, cũng giống như từ một khó khăn như thế chống lại thuyết phi
vật chất. Thế nhưng, khi xét kỹ, tôi tin bạn sẽ thấy đây là trường hợp thường xảy
ra, nếu không muốn nói là luôn luôn xảy ra. Bạn cũng phải lưu ý để không bao
giờ lý luận theo vòng luẩn quẩn, đó là giả thiết chính điều mà mình phải chứng
minh. Nhưng trên hết, bạn phải tránh lối nguỵ luận gọi là ignoratio elenchi, nghĩa
là bác bỏ điều mà mình không biết rõ. Bạn nói như thể bạn nghĩ rằng tôi chủ
trương không có sự tồn tại của các sự vật khả giác, trong khi thực ra không ai có
thể tin chắc hơn tôi về sự tồn tại của chúng. Và chính bạn là người hoài nghi;
đúng ra tôi phải nói, chính bạn là người tích cực bác bỏ nó. Tất cả những gì được
nhìn thấy, cảm thấy, nghe thấy, hay được tri giác bởi giác quan bằng bất cứ cách
nào, thì đều là một thực thể theo các nguyên lý của tôi, nhưng không phải là thực
thể theo các nguyên lý của bạn. Hãy nhớ, vấn đề mà bạn tranh cãi là một cái gì đó
không được biết, hoàn toàn không có phẩm tính nào và không thể được tri giác
bởi giác quan hay lãnh hội bởi trí khôn. Hãy nhớ tôi nói rằng nó không phải một
vật gì cứng hay mềm, nóng hay lạnh, xanh hay trắng, tròn hay vuông, v.v… Bởi
vì tất cả những điều này tôi khẳng định là hiện hữu. Mặc dù tôi phủ nhận rằng
