thể nhận thức được điều gì đơn giản và liên tục, mà họ gọi là chính họ; mặc dù tôi
chắc chắn không có một nguyên tắc như thế trong tôi.
Nhưng gạt qua một bên số nhà siêu hình học thuộc loại này, tôi có thể liều mình
khẳng định về phần nhân loại còn lại, rằng họ không là gì cả ngoại trừ một cụm
hay một tập hợp các tri giác khác nhau, chúng nối tiếp nhau bằng một tốc độ phi
thường và trong sự tuôn chảy và chuyển động không ngừng. Cặp mắt của chúng
ta không thể xoay vào trong các hốc mắt mà không làm thay đổi tri giác của
chúng ta. Quá trình suy nghĩ của chúng ta còn thay đổi nhiều hơn thị giác của
chúng ta; và tất cả các giác quan và các khả năng khác của chúng ta đóng góp vào
sự thay đổi này; cũng không có bất kỳ quyền lực riêng nào của linh hồn mà cứ y
nguyên không thay đổi dù trong thoáng chốc. Trí tuệ là một loại nhà hát, nơi đó
một vài tri giác lần lượt xuất hiện; đi qua, đi lại, lướt đi mất, và trộn lẫn trong sự
khác biệt vô hạn các đặc tính và các tình huống. Một cách đúng đắn là không có
tính đơn giản (simplicité) trong nó vào bất kỳ lúc nào, cũng không có tính đồng
nhất (identité) vào những lúc khác nhau mặc dù thiên hướng tự nhiên của chúng
ta có thể làm chúng ta tưởng tượng ra đó là tính đơn giản và tính đồng nhất. Sự so
sánh với nhà hát không được lừa dối chúng ta. Chúng chỉ là các tri giác liên tiếp
tạo thành trí tuệ; chúng ta không có khái niệm nào cả, dù rất mơ hồ về nơi chốn
mà các cảnh này diễn ra hay về các nguyên liệu mà nó được tạo ra.
Vậy, cái gì khiến cho chúng ta có một xu hướng mạnh như thế để gán tính đồng
nhất cho các tri giác liên tiếp này và để giả định bản thân chúng ta có sự hiện hữu
bất biến và liên tục qua toàn bộ quá trình cuộc sống? Để trả lời câu hỏi này,
chúng ta phải phân biệt giữa tính đồng nhất cá nhân, như nó liên quan đến sự suy
nghĩ hay tưởng tượng của chúng ta và như có liên quan đến các đam mê của
chúng ta hay mối bận tâm chúng ta có nơi chính mình. Đầu tiên là chủ thể hiện tại
của chúng ta; và để giải thích nó một cách hoàn hảo chúng ta phải hiểu được vấn
đề một cách khá sâu sắc, và giải thích tính đồng nhất, tính mà chúng ta gán cho
các thực vật và các động vật; nơi đó tồn tại sự tương tự giữa nó và tính đồng nhất
của bản ngã hay bản thân.
Chúng ta có một quan điểm khác biệt về khách thể mà vẫn không thay đổi và
không đứt đoạn qua sự thay đổi tưởng tượng của thời gian; và chúng ta gọi đó là
quan điểm về tính đồng nhất hay tính tương đồng. Chúng ta cũng có một quan
