Từ năm 1717, ông bắt đầu viết quyển Những bức thư Ba Tư mà ông xuất bản ở
Paris năm 1721. Thành công rực rỡ. Trong xã hội tri thức và thời thượng ở Paris,
ông không giấu tham vọng vào Hàn lâm viện Pháp, song mãi đến năm 1728 ông
mới được tuyển vào. Lúc đó ông bắt đầu chuyến du lịch châu Âu, qua đó ông tích
luỹ những quan sát, những ghi chú, những phác thảo công việc, những suy nghĩ
cá nhân về những phong tục, về lịch sử, về tâm hồn của những dân tộc khác nhau.
Hành trình kết thúc ở Anh quốc nơi ông lưu lại từ 1729 đến 1731. Từ lúc đó ông
đã có thể tích luỹ nguyên liệu phong phú cho tác phẩm lớn của mình. Sau nhiều
ấn phẩm như Nhận định về sự phú cường của Tây Ban Nha, Suy nghĩ về nền
quân chủ phổ quát, vào năm 1734 ông xuất bản Nhận định về những nguyên nhân
hưng phế của Đế quốc La Mã. Chia thời gian cho Paris và quê nhà, ông làm việc
cho tác phẩm của đời mình, Vạn pháp tinh lý, ra mắt người đọc năm 1748.
Những luận đề độc đáo mà ông trình bày về luật tự nhiên, về ảnh hưởng của
phong thổ và khí hậu, lý thuyết về các loại chính quyền, những luật dân sự, Hiến
pháp tự do, luật hình sự, ý tưởng về liên bang… không phải đã hợp với khẩu vị
thưởng ngoạn của mọi người. Những lời công kích đến từ nhiều phía: các giáo sĩ
dòng Tên, các giáo sĩ theo Jansen, từ La Mã, từ nghị viện Paris… Montesquieu
trả lời bằng bản văn Bảo vệ quyển Vạn pháp tinh lý (1750). Mặc dầu bị đưa vào
danh mục những sách cấm, nhưng tác phẩm của ông, được học giới đón nhận
nồng nhiệt và rộng rãi. Danh tiếng của Montesquieu vang dội khắp châu Âu và
sang cả châu Mỹ. Vinh quang tột đỉnh.
Song cũng là lúc Montesquieu gần như mù hẳn vì làm việc quá sức. Ông cảm
thán: "Ta chỉ còn có hai việc để làm: học cách sống chung với bệnh tật và học
cách chết". Bị cơn sốt ác tính vào tháng giêng năm 1755, ông qua đời tại Paris
ngày 10 tháng hai, 1755, và được chôn cất trong khuôn viện giáo đường Thánh
Sulpice. Bao nhiêu các triết gia của thế kỷ, chỉ có mình Diderot hiện diện trong lễ
tang ông. Thời cách mạng, mộ ông bị xới tung, di hài cũng biến mất. Nhưng hoài
niệm về ông vẫn còn sống mãi.
VẠN PHÁP TINH LÝ (De l’Esprit des Lois)
Trước Montesquieu, những nhà tư tưởng lớn về chính trị (Platon, Machiavel,
Hobbes, Spinoza, Grotius) đã mang hoài bão xây dựng khoa học chính trị, nhưng
