Tinh thần khoa học mang đến một thái độ đặc biệt đối với những vấn đề của
thế gian; đứng trước những vấn đề tôn giáo, nó dừng lại một chút ngập
ngừng, và cuối cùng ở đó, nó cũng vượt qua ngưỡng cửa. Trong tiến trình
này không có sự dừng lại, số con người - mà những kho tàng kiến thức trở
nên dễ tiếp cận – càng lớn bao nhiêu, càng phổ biến rộng rãi sự rơi-rụng-
tránh-xa khỏi niềm tin tôn giáo - lúc đầu chỉ từ nhũng cạm bẫy đã lỗi thời và
đáng phản đối của nó, nhưng sau đó cũng từ những định đề nền tảng của nó.
Những người Mỹ là những người đã dựng lên vụ “xử án khỉ” ở Dayton [5]
đã cho thấy chính họ mà thôi là đúng như thế. Ở những nơi khác, sự chuyển
đổi không thể tránh khỏi thì được thực hiện bằng cách nửa chừng và không
thành thật.
Những người có học thức và lao động trí não ít sợ hãi văn minh. Trong họ,
sự thay thế những động cơ tôn giáo để ứng xử văn minh bằng cái khác,
những động cơ thế tục, sẽ tiến hành không bị ngăn trở, hơn thế nữa, những
người như vậy, trong một mức độ, bản thân họ chính là những cỗ xe của văn
minh. Nhưng nó là một vấn đề khác với khối lượng lớn của đám đông ít học
và bị áp bức, những người có đủ mọi lý do để là những kẻ thù của văn minh.
Vì vậy, miễn là chừng nào họ không phát hiện ra rằng người ta không còn
tin vào Gót nữa, mọi sự đều trôi chảy. Nhưng họ sẽ khám phá ra điều đó,
không nhầm lẫn, ngay cả nếu mảnh giấy viết này của tôi không được xuất
bản. Và họ đã sẵn sàng để chấp nhận những kết quả của suy nghĩ khoa học,
nhưng lại với không có sự thay đổi xảy ra trong họ vốn suy nghĩ khoa học
mang lại cho con người. Phải là không có một nguy hiểm ở đây hay không -
khi thù địch của những đám đông này với văn minh sẽ lao mình chống lại
những điểm yếu mà họ đã tìm thấy trong bà-chủ-việc của họ?
Nếu lý do duy nhất khiến bạn phải không được giết hàng xóm của mình là
bởi vì Gót đã cấm và sẽ nghiêm khắc trừng phạt bạn ở đời này hoặc ở đời
sau – vậy sau khi bạn học được rằng không có Gót, và bạn không cần phải
sợ trừng phạt của Ông, bạn chắc chắn sẽ giết hàng xóm của bạn mà không
do dự, và bạn chỉ có thể ngăn cản được không làm như thế bằng sức mạnh
trần tục. Thế nên, hoặc là những đám đông nguy hiểm này phải bị kéo dìm
xuống thật chặt chẽ và giữ hết sức cẩn thận để khỏi có được bất kỳ cơ hội