TƯƠNG LAI CỦA MỘT ẢO TƯỞNG - Trang 9

năng siêu nhiên thần linh, và một quan tâm với những nghi lễ nhất định nào
đó sao cho đúng cách. Ông truy nguyên những nguồn gốc tôn giáo về mặc
cảm Oedipus. Ở một thời điểm nào đó trong lịch sử nhân loại, khi loài người
vẫn còn sống theo những bầy đoàn, trong mỗi bầy đoàn có một người nam –
một tộc trưởng - lớn tuổi nhưng mạnh mẽ nắm toàn quyền thống lĩnh.
Những người này độc quyền sở hữu những phụ nữ của thị tộc, hay bộ lạc.
Freud phỏng đoán một biến cố đã phải xảy ra trong đêm tối tiền sử sơ khai -
trong đó những người nam trẻ tuổi, bất mãn với tình trạng này, đã một lần
từng nổi dậy chống lại những tộc trưởng, lật đổ họ, giết những người cha,
dành lấy những phụ nữ, trong đó có những người mẹ, cho mình. Sau đó, bị
ám ảnh với biến cố này - một xúc cảm về tội lỗi thành hình. Tôn giáo có
nguồn gốc từ biến cố tiền sử này, từ mặc cảm tội lỗi đó, nó đã là sức mạnh
thúc đẩy chủ yếu, và nỗ lực chuộc tội cho biến cố đẫm máu đó đã trá hình
sau những nghi lễ tôn giáo khác loại.
Phân tâm học làm chúng ta quen thuộc với liên hệ mật thiết giữa mặc cảm
cha-con và tin tưởng vào Gót. Nó đã trình bày cho chúng ta Gót không có gì
khác hơn là một người cha cao vời. Tôn kính hình ảnh người cha có gốc từ
thời thơ ấu. Khi trải qua giai đoạn “ghét cha yêu mẹ” gọi là Oedipus của
mình, đứa trẻ phải đối phó với sự lo lắng sợ bị người cha trừng phạt. Phản
ứng của đứa trẻ với đe dọa này là tôn kính người cha, đồng hóa với ông ta,
và phóng chiếu những gì đã biết về ý muốn của người cha vào thành
superego – hay lương tâm của cá nhân.
Trong The Future of an Illusion, Freud thăm dò nguồn gốc của sự phóng
chiếu một người cha lý tưởng này. Tôn giáo đại diện cho sự kéo dài một
mảng của ứng xử tâm lý trẻ con vào mãi trong đời sống người lớn. Tôn giáo
là chỉ đơn giản là một phản ứng thiếu trưởng thành trước nhận thức về tình
trạng bất lực, bơ vơ không tự cứu được của con người, bằng cách quay lại
kinh nghiệm thời thơ ấu khi có một người cha bảo bọc chăm sóc: “Cha tôi sẽ
bảo vệ tôi, ông nắm vững hết mọi sự”. Niềm tin vào một Gót cá nhân là như
vậy, không gì khác ngoài một ảo tưởng trẻ con. Tôn giáo là đồng hóa những
ước mong với hiện thực.