thành người như thế nào. Anh có tin được là không có ai ở đây đặt câu hỏi
nào về cuộc sống của tôi ở đó không? Không có câu hỏi nào! Không lần
nào! Lúc nào tôi cũng có cảm giác ở đây người ta muốn cắt đi hai mươi
năm của đời tôi. Thực sự là tôi có cảm giác về một vụ cắt bỏ. Tôi cảm thấy
như bị thu ngắn lại, như một con lùn.”
Anh thích cô và thích cả những gì cô kể. Anh hiểu cô, anh đồng ý với tất
cả những gì cô nói.
“Thế còn ở Pháp thì sao, bạn bè cô có hỏi không?”
Cô suýt nói là có nhưng, sau đó, cô nghĩ lại: cô muốn thật chính xác nên
nói chậm rãi: “Tất nhiên là không! Nhưng khi người ta thường xuyên gặp
nhau, họ giả định rằng đã biết nhau. Họ không đặt những câu hỏi và không
bực tức vì những câu hỏi. Họ không quan tâm đến nhau hoàn toàn là vì
ngây thơ thuần túy. Họ chỉ không nhận ra thôi.”
“Đúng vậy. Chỉ đến khi trở về nước sau khi vắng mặt thật lâu thì người
ta mới hoảng hốt với điều hiển nhiên ấy: người ta không quan tâm đến nhau
và điều đó là bình thường.”
“Vâng, điều đó là bình thường.”
“Nhưng tôi vừa nghĩ đến chuyện khác. Không phải về cô, về cuộc đời
cô, về con người cô. Tôi vừa nghĩ đến trải nghiệm của cô. Những gì cô đã
nhìn thấy, những gì cô đã biết. Những cái đó thì những người bạn Pháp của
cô không thể có ý niệm gì được.”
“Người Pháp, anh biết đấy, họ không có nhu cầu về trải nghiệm. Những
lời phán xét, ở chỗ họ, đi trước trải nghiệm. Khi chúng tôi đến đó, họ không
có nhu cầu hỏi thông tin. Họ đã quá đủ thông tin về việc chủ nghĩa Staline
là một điều xấu và rằng di cư là một bi kịch. Họ không quan tâm tới những
gì chúng tôi nghĩ, họ quan tâm tới chúng tôi với tư cách các bằng chứng
sống cho những gì họ nghĩ. Chính vì vậy họ rất nhân ái với chúng tôi và tự
hào về điều đó. Khi, một ngày chủ nghĩa cộng sản sụp đổ, họ nhìn tôi chăm
chăm, một cái nhìn dò xét. Và khi ấy, điều gì đó đã bị hỏng đi. Tôi đã không
cư xử như họ trông chờ.”
Cô uống rượu vang; rồi: “Thực sự là họ đã làm rất nhiều việc cho tôi. Họ
nhìn thấy ở tôi nỗi đau khổ của một người nhập cư. Rồi đến lúc tôi phải
