ấn tượng: “Ở Jeu de Paume có một trưng bày thường xuyên. – Không còn
nữa đâu, Irena nói, các họa sĩ chủ nghĩa ấn tượng không còn ở Jeu de
Paume nữa. – Còn chứ, còn chứ, bà mẹ nói. Họ ở Jeu de Paume. Mẹ biết
điều đó, và mẹ sẽ không rời Paris mà không được xem Van Gogh đâu!”
Thay vì Van Gogh, Irena đưa bà đến bảo tàng Rodin. Đứng trước một trong
những bức tượng của ông, bà mẹ thở dài, vẻ mơ mộng: “Ở Florence, mẹ đã
nhìn thấy David của Michel-Ange! Mẹ đứng đó mất hết cả hồn vía luôn! –
Nghe này mẹ, Irena không chịu nỗi nữa, mẹ đang ở Paris với con, con đang
cho mẹ đi xem Rodin. Rodin! Mẹ nghe rõ chưa, Rodin! Mẹ chưa bao giờ
xem tác phẩm của ông ấy, tại sao đứng trước Rodin mẹ lại nghĩ tới Michel-
Ange?”
Câu hỏi rất đúng: tại sao bà mẹ, khi gặp lại con gái sau chừng ấy năm, lại
không quan tâm đến những gì cô đưa đi xem và nói cho? Tại sao Michel-
Ange, mà bà đã nhìn thấy cùng một nhóm khách du lịch Séc, lại cuốn hút bà
hơn là Rodin? Và tại sao, trong suốt năm ngày ấy, bà không hỏi con gái
điều gì cả? Không câu hỏi nào về cuộc đời cô, và cũng không câu hỏi nào
về nước Pháp, về văn minh, văn chương, pho mát, rượu vang, chính trị, nhà
hát, phim ảnh, ôtô, nghệ sĩ piano, nghệ sĩ violon, cầu thủ bóng đá của nó?
Thay vì vậy, bà không ngừng nói về những gì diễn ra tại Praha, về người
em khác cha của Irena (mà bà có cùng người chồng thứ hai, mới qua đời ít
lâu), về những người khác mà Irena còn nhớ và cả những người cô chưa
từng nghe tên. Hai hay ba lần gì đó cô đã thử nói chút ít về cuộc sống ở
Pháp của mình nhưng những từ ấy không vượt qua được thanh barie không
biết chao đảo những lời nói của bà mẹ.
Vẫn như thế từ khi cô còn nhỏ: trong khi bà mẹ dịu dàng chăm sóc đứa
con trai, coi nó như một đứa bé gái, thì bà lại đối xử với con gái theo lối rèn
giũa kiểu Sparte đầy nam tính. Tôi muốn nói là bà không yêu cô? Có thể là
mọi chuyện bắt nguồn từ khi bố Irena, người chồng đầu tiên mà bà khinh
miệt, chăng? Chúng ta nên tránh cái lối tâm lý học rẻ tiền ấy, thái độ của bà
có tính ý hướng hơn nhiều: tràn đầy năng lượng và sức khỏe, bà lo lắng vì
tình trạng thiếu sức sống ở cô con gái; bằng những cung cách hà khắc của
mình, bà muốn cô trút bỏ sự nhạy cảm thái quá, gần giống như cách một
