9
Trong hai mươi năm Ulysse vắng mặt, người dân Ithaque lưu giữ rất
nhiều kỷ niệm về chàng, nhưng không cảm thấy chút nào hoài nhớ chàng.
Trong khi Ulysse đau khổ vì hoài nhớ và gần như không nhớ gì.
Chúng ta có thể hiểu được sự trái ngược đó nếu biết rằng ký ức, để có
thể vận hành trơn tru, cần đến một sự tập luyện không ngừng: nếu các kỷ
niệm không được nhắc tới, liên tục và liên tục, trong những cuộc trò chuyện
với bạn bè, chúng sẽ biến mất. Những người nhập cư tập hợp lại thành các
hội đồng hương kể cho nhau đến phát buồn nôn cùng những câu chuyện, và
bằng cách ấy, không ai có thể quên được chúng. Nhưng những người không
gặp gỡ đồng hương, như Irena và Ulysse, không thể tránh được bệnh quên.
Nỗi hoài nhớ của họ càng lớn, nó càng thiếu vắng các kỷ niệm. Ulysse càng
buồn bã, chàng càng quên nhiều hơn. Bởi vì hoài nhớ không gia tăng cường
độ hoạt động của ký ức, nó không đánh thức những kỷ niệm, chỉ nó thôi đã
tự đầy đủ, với xúc cảm riêng của nó, bị hấp thụ hoàn toàn trong niềm đau
đớn duy nhất của chính nó.
Sau khi giết hết bọn người cứng đầu cứ muốn cầu hôn Pénélope và cai
quản Ithaque, Ulysse buộc phải sống với những người mà chàng không biết
mảy may gì. Họ, để phỉnh nịnh chàng, lải nhải tất cả những gì còn nhớ về
chàng trước khi chàng lên đường đi chinh chiến. Và, tin rằng chàng chỉ
quan tâm tới Ithaque của chàng (làm sao họ có thể không nghĩ vậy khi mà
chàng đã vượt qua các đại dương mênh mông để quay trở về?), họ nhồi nhét
cho chàng những gì đã xảy ra khi chàng vắng mặt, hau háu trả lời mọi câu
hỏi của chàng. Không gì làm chàng chán hơn điều đó. Chàng chỉ chờ đợi
một điều: rốt cuộc họ cũng nói với chàng: Kể đi! Và đó là cái duy nhất mà
họ không bao giờ nói với chàng.
Trong hai mươi năm chàng chỉ nghĩ đến cuộc trở về của mình. Nhưng
khi đã về nhà, chàng kinh ngạc nhận ra rằng cuộc đời chàng, bản chất của
cuộc đời chàng, trung tâm của nó, kho báu của nó, lại nằm bên ngoài
