17
Họ dẫn anh đi thăm căn hộ để chỉ cho anh những thay đổi kể từ khi anh
ra đi. Trong một căn phòng anh nhìn thấy một bức tranh từng thuộc về
mình. Sau khi quyết định rời khỏi đất nước, anh phải hành động thật nhanh.
Khi ấy anh sống ở một thành phố tỉnh lẻ khác và, vì buộc phải giữ bí mật ý
định xuất cư, anh không thể làm mình bị lộ bằng cách chia tài sản cho bạn
bè. Hôm trước ngày ra đi, anh để chìa khóa vào trong một cái phong bì rồi
gửi cho anh trai. Và từ nước ngoài anh gọi điện về, nhờ người anh đến căn
hộ lấy tất cả những gì anh thích trước khi Nhà nước tịch thu. Sau này, khi
đã ở Đan Mạch, sung sướng được bắt đầu một cuộc đời mới, anh không có
chút mong muốn nào trong việc tìm cách biết người anh đã cứu thoát được
những đồ vật nào và làm gì với chúng.
Anh ngắm nhìn bức tranh một lúc lâu: một khu ngoại ô công nhân,
nghèo khổ, được vẽ với vẻ phóng túng về màu sắc gợi nhớ đến các họa sĩ
trường phái Dã thú đầu thế kỷ, chẳng hạn như Derain. Tuy thế, bức tranh
không hề bắt chước; nếu nó được trưng bày vào năm 1905 ở Paris, tại Salon
d’Automne cùng những bức khác của trường phái Dã thú, mọi người hẳn sẽ
phải kinh ngạc vì sự lạ thường của nó, bối rối vì hương vị lạ lùng của một
người khách mời từ một nơi xa xôi đến. Trên thực tế, tranh được vẽ vào
năm 1955 thời học thuyết nghệ thuật xã hội chủ nghĩa nghiêm khắc đòi hỏi
tính hiện thực: tác giả, một nhà hiện đại chủ nghĩa đầy say mê, lẽ ra phải vẽ
như người ta vẫn vẽ ở khắp nơi trên thế giới hồi ấy, nghĩa là theo lối trừu
tượng, nhưng cùng lúc ông lại muốn tranh mình được trưng bày; do đó ông
buộc phải tìm ra được cái điểm kỳ diệu nơi những áp đặt của ý hệ bắt gặp
được các ham muốn của người nghệ sĩ; những lều lán xập xệ gợi đến cuộc
sống công nhân là một món đồ cống nạp cho các nhà tư tưởng, màu sắc phi
thực bạo liệt, món quà ông dành cho chính mình.
Josef đã đến thăm xưởng vẽ của người họa sĩ trong những năm sáu
mươi, khi học thuyết chính thống đã mất đi một chút sức mạnh và họa sĩ đã
được tự do làm gần như là lất cả những gì ông muốn. Chân thành một cách
