đó, chờ đợi anh, quan sát anh. Khó chịu, Josef cố sức nghĩ đến chuyện khác.
Nhưng một người về thăm đất nước của quá khứ mình có thể nghĩ đến điều
gì, nếu không phải là quá khứ của anh ta? Trong hai ngày còn lại, anh sẽ
làm gì đây? Đi thăm thành phố nơi anh từng có phòng khám thú y chăng?
Hay là đứng lặng trước ngôi nhà anh từng sống? Anh không hề có ham
muốn làm những việc ấy. Liệu có được ít nhất một ai đó trong số những
người quen cũ mà anh thực sự muốn gặp không? Hình ảnh N. hiện ra.
Trước kia, khi những kẻ hăng máu của cuộc cách mạng buộc tội chàng trai
Josef còn rất trẻ về một điều gì đó có Chúa mới biết (trong những năm ấy,
mọi người đều bị buộc tội, lúc này hay lúc khác, về một điều gì đó có Chúa
mới biết), N., người cộng sản có thế lực ở trường đại học, đã bảo vệ anh,
không buồn quan tâm đến tư tưởng và lý lịch gia đình anh. Chính vì vây mà
họ đã trở thành bạn, và nếu Josef có thể tự trách cứ một điều gì đó, thì đó là
đã gần như quên hẳn ông trong suốt những năm rời khỏi đất nước.
“Đồng Chí Ủy Viên! Tất cả mọi người đều run sợ trước ông ấy!” người
chị dâu đã nói, ngầm tỏ ý rằng Josef, vì mối lợi bản thân, đã gần gũi với
một người thuộc chế độ. Tội nghiệp cho các đất nước chao đảo dưới những
ngày tháng lớn lao của lịch sử! Cuộc chiến kết thúc, mọi người liền đổ xô
vào những cuộc hành trình mang tính sám hối về phía quá khứ để lục ra từ
đó những kẻ thủ phạm. Nhưng ai là thủ phạm? Những người cộng sản đã
giành chiến thắng vào năm 1948 ư? Hay là các đối thủ bất lực đã thất bại
của họ? Tất cả đều truy đuổi những kẻ thủ phạm và tất cả đều bị truy đuổi.
Khi ông anh trai của Josef vào đảng để có thể tiếp tục theo học, bạn bè của
ông đã buộc tội ông là kẻ xu thời. Chuyện đó càng khiến ông căm ghét hơn
cái chủ nghĩa mà ông coi là thủ phạm gây ra sự non gan ở mình, và vợ ông
đã tập trung lòng căm ghét của bà để chống lại những người như N., nhà
mác xít toàn tòng trước cách mạng, từng tham gia một cách tự nguyện (thế
nên không thể tìm ra được gì để tự biện hộ hết) cuộc khai sinh cái mà bà coi
là cái ác lớn nhất.
Điện thoại lại đổ chuông. Anh nhấc máy và lần này chắc chắn là mình
nhận ra cô. “Cuối cùng thì!”
“A, tôi rất vui vì câu “cuối cùng thì” của anh! Anh chờ tôi gọi à?”
