30
Khi ông anh trai nói với anh: “Em đã lập gia đình ở đó, theo như anh
được biết”, anh đã trả lời: “Vâng”, không nói thêm gì nữa. Có lẽ chỉ cần
ông anh trai sử dụng một lối nói khác, và thay vì “em đã lập gia đình”, ông
hỏi rằng: “Em đã lập gia đình?” thì rất có thể Josef đã trả lời: “Không, em
góa vợ rồi”. Anh không hề có ý định đánh lừa anh trai mình, nhưng cách
ông đặt câu hỏi cho phép anh, không cần phải nói dối, im lặng về chuyện
cái chết của người vợ.
Trong cuộc trò chuyện tiếp theo đó, ông anh trai và bà chị dâu tránh mọi
ám chỉ đến cô. Rõ ràng là vì bối rối: vì những lý do an toàn (để tránh các
khiêu khích đối với cảnh sát), họ đã tự ngăn cấm mình mọi liên hệ với
người bà con di cư và thậm chí không hề nhận ra rằng sự thận trọng bị bắt
buộc đó đã nhanh chóng chuyển hóa thành một sự thờ ơ chân thành: họ
không biết gì về vợ anh, tuổi tác của cô, tên cô, nghề nghiệp của cô và, bằng
sự im lặng của mình, họ muốn che giấu sự vô tri ấy, cái điều để lộ toàn bộ
tính chất thảm hại của liên hệ giữa họ và anh.
Nhưng Josef không tức tối; sự vô tri của họ rất thích hợp với anh. Kể từ
khi chôn cô, anh luôn cảm thấy khó ở mỗi khi phải thông báo cho ai đó về
cái chết của cô; như thể bằng cách ấy anh đang lừa dối cô trong sự gần gũi
gần gũi nhất. Khi im lặng về cái chết của cô, anh luôn có cảm giác mình
đang che chở cho cô.
Bởi vì người phụ nữ đã chết là một người phụ nữ không tự bảo vệ được
mình; cô không còn quyền lực, cô không còn ảnh hưởng; người ta không
còn tôn trọng cả những mong muốn lẫn sở thích của cô nữa; người phụ nữ
đã chết không thể muốn điều gì cả, không thể làm cho ai nghĩ tốt về mình,
không thể phủ nhận được lời nói xấu vô căn cứ nào. Chưa bao giờ anh dành
cho cô một nỗi thương xót đau đớn đến vậy, cực nhọc đến vậy, như sau khi
cô chết.
